Overzicht
Wat is tardieve dyskinesie?
Tardieve dyskinesie is een door drugs veroorzaakte bewegingsstoornis. Het nemen van specifieke medicijnen, vaak voor een psychische stoornis, kan dit veroorzaken.
Tardieve dyskinesie veroorzaakt onwillekeurige (je hebt er geen controle over) gezichtstics (plotselinge bewegingen). Het kan ook oncontroleerbare bewegingen veroorzaken, zoals klappen op de lippen.
“Tardive” betekent vertraagd of laat. “Dyskinesie” verwijst naar onwillekeurige spierbewegingen. Bij deze aandoening is er een vertraging tussen het moment waarop u een geneesmiddel start en het moment waarop u dyskinesie ontwikkelt. De meeste mensen slikken een medicijn jarenlang voordat ze de aandoening krijgen.
Hoe vaak komt tardieve dyskinesie voor?
Tardieve dyskinesie treft meer dan 500.000 Amerikanen. Naar schatting krijgt 1 op de 4 mensen die jarenlang antipsychotische (neuroleptische) medicijnen gebruiken dit probleem.
Symptomen en oorzaken
Wat veroorzaakt tardieve dyskinesie?
Bepaalde medicijnen veroorzaken tardieve dyskinesie. Deze geneesmiddelen behandelen geestesziekten, maagproblemen en neurologische problemen.
Zorgverleners weten niet waarom sommige mensen die een medicijn nemen tardieve dyskinesie ontwikkelen, terwijl anderen nooit problemen hebben.
Dopamine-receptorblokkerende medicijnen (dopamine-antagonisten) veroorzaken het meest waarschijnlijk tardieve dyskinesie. Zenuwcellen (neuronen) in uw zenuwstelsel maken dopamine aan. Deze chemische stof is een neurotransmitter. Dat betekent dat het berichten stuurt naar dopamine-receptoren (eiwitten in je hersenen en zenuwen). De twee werken samen om zenuwsignalen te verzenden die lichaamsbewegingen regelen.
Chemische veranderingen in uw hersenen kunnen sommige mensen gevoeliger maken voor dopamine. Deze hoge gevoeligheid zorgt ervoor dat zenuwen overdreven, onwillekeurige lichaamsbewegingen veroorzaken.
Wie loopt risico op tardieve dyskinesie?
Tardieve dyskinesie treft alle leeftijden, geslachten, rassen en etniciteiten. Mensen die ouder zijn, zwart of vrouwelijk zijn, hebben meer kans om dit probleem te ontwikkelen.
Bepaalde factoren verhogen uw risico, waaronder:
-
Suikerziekte.
-
Humaan immunodeficiëntievirus (HIV).
-
Stoornis in het gebruik van middelen.
-
Traumatisch hersenletsel (TBI).
Welke medicijnen veroorzaken tardieve dyskinesie?
Medicijnen die tardieve dyskinesie kunnen veroorzaken, zijn onder meer:
-
Antidepressiva en anti-angst medicijnen.
- Dopamine-receptorblokkers (dopamine-antagonisten).
- Lithium.
-
Malaria medicijnen.
- Neuroleptica (antipsychotica of kalmerende middelen).
- Geneesmiddelen tegen misselijkheid (anti-emetica).
Welke aandoeningen zijn gekoppeld aan tardieve dyskinesie?
Bepaalde geneesmiddelen voor de behandeling van stemmingsstoornissen en andere psychische problemen kunnen het risico op tardieve dyskinesie verhogen. Deze psychische problemen zijn onder meer:
-
Angst en depressie.
-
Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD).
-
Bipolaire stoornis.
-
Waanstoornis (psychose).
-
Eet stoornissen.
-
Obsessieve-compulsieve stoornis (OCS).
-
Posttraumatische stressstoornis (PTSS).
-
Schizofrenie en schizoaffectieve stoornis.
Anti-emetische (antinausea) geneesmiddelen voor de behandeling van deze gastro-intestinale stoornissen kunnen tardieve dyskinesie veroorzaken:
-
Gastro-oesofageale refluxziekte (GERD).
-
gastroparese.
-
Misselijkheid en overgeven.
Mensen die medicijnen gebruiken om deze neurologische problemen te behandelen, kunnen tardieve dyskinesie ontwikkelen:
-
Dementie.
-
Epilepsie en toevallen.
-
Ziekte van Parkinson.
Wat zijn de symptomen van tardieve dyskinesie?
Ongeveer 7 op de 10 mensen met tardieve dyskinesie hebben milde symptomen. Maar de symptomen kunnen in de loop van de tijd erger worden. Ze kunnen ook intenser worden tijdens perioden van stress. Tardieve dyskinesie verdwijnt vaak tijdens de slaap.
Mensen met tardieve dyskinesie zijn zich misschien niet bewust dat ze onwillekeurige gezichtsbewegingen maken, zoals:
- Snel knipperen.
- Kauwbewegingen.
- Grimassen of fronsen.
- Smakkende lippen of zuigende bewegingen maken met de mond.
- Je tong uitsteken of met je tong de binnenkant van je wangen aftasten.
Tardieve dyskinesie kan andere delen van uw lichaam aantasten. Je kan:
- Maak repetitieve vingerbewegingen zoals piano spelen.
- Duw of wieg je bekken.
- Loop met een eendachtige gang.
Wanneer verschijnen tardieve dyskinesiesymptomen?
De meeste mensen nemen jarenlang medicijnen voordat ze tardieve dyskinesie ontwikkelen. Zelden treden symptomen op binnen drie maanden na het starten van een geneesmiddel.
Het is onwaarschijnlijk dat u tardieve dyskinesie ontwikkelt als u een geneesmiddel een paar weken gebruikt. Hoewel zeldzaam, ontwikkelen sommige mensen tardieve dyskinesie nadat ze met een geneesmiddel zijn gestopt.
Hoe lang duren de symptomen van tardieve dyskinesie?
Typisch, tardieve dyskinesie verdwijnt of vermindert wanneer u stopt met het innemen van een geneesmiddel of de dosis verlaagt. Maar sommige mensen hebben aanhoudende symptomen, zelfs als de medicatie wordt gestopt. Praat met uw zorgverlener voordat u een medicijn of dosering wijzigt.
Diagnose en tests
Hoe wordt tardieve dyskinesie gediagnosticeerd?
Als u een medicijn gebruikt dat tardieve dyskinesie kan veroorzaken, zal uw zorgverlener op problemen letten.
Als zich symptomen ontwikkelen, kan uw zorgverlener bepaalde tests aanbevelen. Deze tests kunnen andere bewegingsstoornissen zoals de ziekte van Parkinson uitsluiten.
Deze testen omvatten:
- Fysiek examen om de functies van het zenuwstelsel te beoordelen.
- Bloedonderzoek en urineonderzoek om te controleren op infecties, ziekten en andere problemen.
- Elektro-encefalogram (EEG) elektrische activiteit in uw hersenen te meten.
- Elektromyografie (EMG) om de communicatie tussen spieren en zenuwen te meten.
Beheer en behandeling
Wat zijn de complicaties van tardieve dyskinesie?
Tardieve dyskinesie kan u zelfbewust maken. Je mag je terugtrekken van mensen. Isolatie kan echter depressie of angst veroorzaken of verergeren. De aandoening kan van invloed zijn op uw vermogen om te werken. Het kan ook de relaties met dierbaren onder druk zetten.
Een klein aantal mensen (ongeveer 3%) ontwikkelt ernstige symptomen die de kwaliteit van leven kunnen beïnvloeden. Zelden zijn deze problemen levensbedreigend. Ze bevatten:
- Ademhalingsproblemen.
- Tandproblemen.
-
Moeite met slikken.
- Onomkeerbare veranderingen in het gezicht, zoals hangende oogleden of mond.
- Spraakproblemen.
Hoe wordt tardieve dyskinesie behandeld of behandeld?
Uw zorgverlener kan uw medicatiedosis geleidelijk verlagen. Uiteindelijk kunt u stoppen met het medicijn. Als u doorlopende behandeling nodig heeft, kan uw zorgverlener u een ander geneesmiddel voorschrijven.
Voor sommige mensen maken deze veranderingen een einde aan de symptomen van tardieve dyskinesie. Wijzigingen in medicatie mag u alleen doorvoeren onder toezicht van uw zorgverlener.
Sommige mensen hebben nog steeds symptomen ondanks medicatieveranderingen. Na verloop van tijd kunnen de symptomen verbeteren en verdwijnen. Zelden worden de symptomen erger.
Als de symptomen aanhouden, kunnen deze behandelingen helpen:
- tetrabenazinehet enige goedgekeurde medicijn voor de behandeling van symptomen van bewegingsstoornissen.
- Botulinetoxine-injecties (Botox®), die signalen van de gezichtszenuw gedurende enkele maanden blokkeert.
- Diepe hersenstimulatieeen implanteerbaar apparaat dat onregelmatige zenuwsignalen blokkeert naar hersengebieden die bewegingen controleren.
preventie
Hoe kan ik tardieve dyskinesie voorkomen?
Tardieve dyskinesie is onvoorspelbaar. Niet iedereen die bepaalde medicijnen gebruikt, ontwikkelt tardieve dyskinesie.
Als u risicofactoren heeft waardoor u vatbaarder bent voor dit probleem, neem dan contact op met uw zorgverlener. U kunt tardieve dyskinesie mogelijk voorkomen door een ander geneesmiddel in te nemen.
Vooruitzichten / Prognose
Wat is de prognose (vooruitzichten) voor mensen met tardieve dyskinesie?
Uw kansen op symptoomverlichting zijn groter als u tardieve dyskinesie vroeg ontdekt. Medicatieveranderingen kunnen de symptomen stoppen en voorkomen dat ze erger worden.
Sommige mensen blijven onwillekeurige bewegingen maken nadat ze zijn gestopt met het innemen van een medicijn. De symptomen kunnen na verloop van tijd verergeren.
Leven met
Wanneer moet ik de dokter bellen?
U moet uw zorgverlener bellen als u last krijgt van:
- Moeite met kauwen, slikken of spreken.
- Gezichtsveranderingen, zoals hangende oogleden of tics.
- Onwillekeurige bewegingen van het gezicht of het lichaam.
Welke vragen moet ik aan mijn arts stellen?
U kunt uw zorgverlener vragen:
- Welke medicatie veroorzaakte tardieve dyskinesie?
- Moet ik de medicatie veranderen of stoppen?
- Wat is de beste behandeling voor mij?
- Moet ik letten op tekenen van complicaties?
Tardieve dyskinesie is een zeldzame bijwerking van bepaalde medicijnen. Deze medicijnen behandelen psychische aandoeningen, maagproblemen en bepaalde neurologische problemen. Veel mensen krijgen verlichting van de symptomen als ze stoppen met het innemen van een geneesmiddel of de dosis veranderen. U dient deze stappen alleen te ondernemen onder toezicht van uw zorgverlener. Als de symptomen aanhouden, kunnen behandelingen de symptomen van tardieve dyskinesie verlichten.
Discussion about this post