Onverklaarbare spierpijn in armen en benen: oorzaak en behandeling

Spierpijn in de armen en benen zonder duidelijke oorzaak maakt veel mensen verward en ongerust. Sommige mensen voelen pijn, een branderig gevoel of kramp in meerdere spieren, zelfs zonder zware lichamelijke activiteit. Wanneer spierpijn optreedt zonder letsel, lichaamsbeweging of overbelasting, duidt dit vaak op een onderliggend medisch probleem. Hieronder staan veelvoorkomende oorzaken van onverklaarbare spierpijn in armen en benen en informatie over diagnose en behandeling van deze aandoeningen.

Veelvoorkomende oorzaken van onverklaarbare spierpijn in armen en benen

Verschillende medische aandoeningen kunnen leiden tot spierpijn in je ledematen. Deze oorzaken kunnen te maken hebben met ontstekingen, zenuwdisfunctie, auto-immuunziekte, infecties of bijwerkingen van medicijnen. Hieronder staan de meest voorkomende oorzaken.

1. Fibromyalgie

Fibromyalgie veroorzaakt wijdverspreide pijn in het bewegingsapparaat, ook in armen en benen. Fibromyalgie ontwikkelt zich vaak geleidelijk en voelt vaak aan als een diepe, aanhoudende pijn of brandende pijn.

Bij fibromyalgie wordt het zenuwstelsel overgevoelig voor pijnsignalen. Onderzoekers denken dat deze overgevoeligheid ontstaat door een abnormale verwerking van pijn in de hersenen en het ruggenmerg. Deze aandoening kan pijnsignalen in perifere zenuwen versterken, zelfs als er geen weefselschade is. Neurotransmitters zoals substance P (dat de pijngevoeligheid verhoogt) en verminderde serotonine (dat de pijntolerantie verlaagt) spelen mogelijk een belangrijke rol. Het spierweefsel zelf is meestal normaal onder de microscoop, maar de zenuwen die communiceren met de spieren werken niet goed.

Diagnose:

Er is geen specifieke bloedtest of beeldvormende scan voor het diagnosticeren van fibromyalgie. Het American College of Rheumatology gebruikt criteria zoals:

• Wijdverspreide pijn die langer dan 3 maanden duurt
• Pijn aan beide zijden van het lichaam, boven en onder het middel
• Aanwezigheid van vermoeidheid, slaapproblemen of cognitieve symptomen

Bloedonderzoek helpt om andere oorzaken uit te sluiten, zoals schildklieraandoeningen of auto-immuunziekten.

Behandeling van fibromyalgie:

De behandeling van fibromyalgie richt zich op het verminderen van zenuwgevoeligheid en het verbeteren van de functie:

• Medicijnen: Duloxetine, pregabaline en amitriptyline in lage dosis verminderen de overactiviteit van de zenuwen.
• Lichaamsbeweging: Zachte aerobe lichaamsbeweging (zoals zwemmen of wandelen) vermindert pijn op de lange termijn.
• Cognitieve gedragstherapie: Deze therapie helpt je om pijn en stress triggers te verminderen.
• Slaapverbetering: Herstellende slaap vermindert de ernst van de symptomen.

2. Statine-geïnduceerde myopathie

Statines zijn medicijnen die gebruikt worden om cholesterol te verlagen. Bij sommige mensen veroorzaken statine medicijnen spierpijn of spierzwakte, vooral in de armen en benen.

Statine medicijnen verminderen de cholesterolsynthese door het enzym HMG-CoA reductase te remmen. Deze remming vermindert ook de productie van co-enzym Q10 (ubiquinon), dat essentieel is voor de energieproductie (ATP) van spiercellen. Zonder voldoende ATP kunnen spiercellen een energietekort krijgen, wat kan leiden tot kramp, spierstijfheid of spierpijn. Sommige mensen hebben ook last van verhoogde creatine kinase (CK) – een enzym dat uit beschadigde spieren lekt.

Statine-gerelateerde spierpijn kan ook worden veroorzaakt door:

• Mitochondriale disfunctie
• Oxidatieve stress
• Auto-immuunreactie in zeldzame gevallen (immuungemedieerde necrotiserende myopathie)

Diagnose:

Je arts kan vragen naar de timing van je symptomen in relatie tot het starten van de statinetherapie. Bloedonderzoeken zullen meestal het volgende omvatten:

• Creatinekinase (CK) om spierschade op te sporen
• Leverfunctietesten om bijwerkingen van statines te controleren
• Anti-HMGCR antilichamen (bij vermoeden van auto-immuun myopathie)

Behandelopties:

• Stoppen met of veranderen van statine: Stoppen met het medicijn verhelpt de symptomen meestal binnen 3-4 weken.
• Overschakelen op een ander statine medicijn
• Probeer niet-statine cholesterolverlagende medicijnen: Ezetimibe of PCSK9-remmers kunnen alternatieve geneesmiddelen zijn.
• Supplementen met co-enzym Q10: Hoewel het bewijs niet duidelijk is, melden sommige mensen verbetering.

3. Hypothyreoïdie

Een onderactieve schildklier (hypothyreoïdie) kan spierpijn en spierstijfheid veroorzaken, vaak in de grote spiergroepen van de armen en benen.

Schildklierhormonen reguleren onze stofwisseling, waaronder de energietoevoer naar spiercellen. Bij hypothyreoïdie belemmeren verlaagde niveaus van T3- en T4-hormonen de mitochondriale energieproductie, wat leidt tot spiervermoeidheid en de opbouw van melkzuur. Spiervezels kunnen ook mucopolysacchariden (gelachtige substanties) ophopen, wat spierzwelling en spierstijfheid veroorzaakt. Deze metabolische vertraging maakt je spieren minder efficiënt en vatbaarder voor pijn tijdens normale activiteit.

Diagnose:

Om hypothyreoïdie te bevestigen, bestellen artsen meestal de volgende tests:

• Testen van TSH (thyroïd-stimulerend hormoon): Een hoog TSH-niveau wijst op hypothyreoïdie.
• Testen op vrij T4: Een laag niveau van vrij T4 bevestigt de diagnose.
• Testen op anti-thyroïd antilichamen: Deze test kan wijzen op auto-immuun thyreoïditis (ziekte van Hashimoto).

Behandeling van hypothyreoïdie:

• Levothyroxine (synthetisch T4): Deze medicatie herstelt de normale hormoonspiegels en verlicht geleidelijk de symptomen.
• Spiersymptomen verbeteren meestal binnen 1-2 maanden na behandeling.

4. Elektrolyt onbalans

Lage niveaus van elektrolyten zoals kalium, calcium, magnesium of natrium kunnen plotselinge of aanhoudende spierpijn veroorzaken.

Het samentrekken en ontspannen van spieren is afhankelijk van elektrolytgradiënten over spiercelmembranen. Bijvoorbeeld:

• Kalium helpt bij de repolarisatie van spiervezels.
• Calcium zet spiercontractie in gang via zijn werking op actine en myosine.
• Magnesium stabiliseert de spiermembraanpotentiaal.

Tekorten aan deze elektrolyten verstoren deze processen, wat leidt tot spierkrampen, spierzwakte of spierkrampen. Een laag kaliumgehalte (hypokaliëmie) leidt bijvoorbeeld tot hyperexciteerbaarheid van spiervezels, terwijl een laag calciumgehalte (hypocalciëmie) de zenuw-spierirriteerbaarheid verhoogt en tetanie (onvrijwillige contracties) veroorzaakt.

Diagnose:

Artsen zullen bloedtesten bestellen om te meten:

• Serum kalium, calcium, magnesium en natrium
• Nierfunctie en zuur-base evenwicht (om naar onderliggende oorzaken te zoeken)

Behandeling van elektrolytenonevenwicht:

• Vul het tekort aan elektrolyten aan: Orale of intraveneuze suppletie afhankelijk van de ernst
• Behandel de oorzaak: Diuretica, diarree, braken of nieraandoeningen moeten worden behandeld
• Goed in de gaten houden: Een te snelle correctie van de elektrolytenonbalans kan complicaties veroorzaken

5. Polymyositis en dermatomyositis

Dit zijn auto-immuun inflammatoire spierziekten die spierzwakte en spierpijn veroorzaken, vaak in de dijen, schouders of armen.

Bij deze aandoeningen valt je immuunsysteem spiervezels aan, vooral spiervezels dicht bij de romp. Cytotoxische T-cellen (bij polymyositis) en complement-gemedieerde vaatbeschadiging (bij dermatomyositis) veroorzaken ontsteking en vezelvernietiging. Deze aandoening veroorzaakt:

• Necrose van spiervezels
• Inflammatoire celinfiltratie
• Verhoogd creatinekinase (CK)

Bij dermatomyositis gaat huiduitslag gepaard met de spiersymptomen.

Diagnose:

Artsen bestellen deze tests vaak om een diagnose te stellen:

• Bloedonderzoek: CK, aldolase, anti-Jo-1 antilichamen
• EMG (elektromyografie): EMG kan abnormale spontane elektrische activiteit in spieren en spiervezelverlies aantonen.
• Spierbiopsie: om ontsteking en necrose te bevestigen
• MRI: Om ontstoken gebieden op te sporen

Behandelingsopties:

• Corticosteroïden: Prednison vermindert de ontsteking
• Immunosuppressiva: Methotrexaat of azathioprine helpt de immuunactiviteit onder controle te houden
• Fysiotherapie: Om mobiliteit en kracht te behouden
• Controleren op complicaties: Interstitiële longziekte of kankerassociatie (vooral bij dermatomyositis)

6. Chronische infecties

Sommige hardnekkige virale of bacteriële infecties kunnen spierpijn in je ledematen veroorzaken. Deze infecties omvatten:

• HIV
• Ziekte van Lyme
• Hepatitis B en C
• Epstein-Barr virus (EBV)

Deze infecties kunnen leiden tot:

• Directe spierontsteking
• Activering van het immuunsysteem en afgifte van cytokinen (bijv. IL-6, TNF-alfa), die pijnreceptoren sensibiliseren
• Postvirale vermoeidheidssyndromen met diffuse spierpijn

De ziekte van Lyme, veroorzaakt door de Borrelia burgdorferi bacterie, kan spierpijn en gewrichtsontsteking veroorzaken.

Diagnose:

Artsen kunnen deze tests bestellen:

• Serologische tests (bijv. HIV-antilichaam, Lyme IgM/IgG)
• Tests op leverenzymen en virale belasting
• Spierbiopsie of MRI als myositis wordt vermoed

Behandelingsopties:

• Antivirale of antibiotische therapie, afhankelijk van het infectietype
• Pijnbestrijding: Niet-steroïde ontstekingsremmers of acetaminofen
• Immuunmodulerende behandeling: Voor post-infectieuze pijnsyndromen

Wanneer moet je naar de dokter?

Je moet een arts raadplegen als:

• De spierpijn langer dan twee weken aanhoudt
• Je hebt spierzwakte, koorts, uitslag of zwelling
• Je gebruikt sinds kort een nieuw medicijn
• De pijn beïnvloedt uw vermogen om te lopen of te tillen

Onverklaarbare spierpijn in armen en benen kan het gevolg zijn van verschillende systemische of neurologische ziekten. Of de pijn nu het gevolg is van zenuwovergevoeligheid, metabole disfunctie, immuunaanval of bijwerkingen van medicijnen, vroegtijdige evaluatie helpt complicaties voorkomen en verbetert de kwaliteit van leven.