Reactieve artritis | |
---|---|
![]() |
|
Reactieve artritis van de knie | |
Specialiteit | Reumatologie |
Reactieve artritis, voorheen bekend als Reiter-syndroom, is een vorm van inflammatoire artritis die ontstaat als reactie op een infectie in een ander deel van het lichaam (kruisreactiviteit). In contact komen met bacteriën en het ontwikkelen van een infectie kan de ziekte veroorzaken. Tegen de tijd dat de patiënt symptomen vertoont, is de “trigger” -infectie vaak genezen of verkeert in remissie in chronische gevallen, waardoor het moeilijk wordt om de oorspronkelijke oorzaak vast te stellen.
De artritis gaat vaak gepaard met andere kenmerkende symptomen; dit werd voorheen het syndroom van Reiter, de ziekte van Reiter of de artritis van Reiter genoemd. De term ‘reactieve artritis’ geniet sterk de voorkeur en wordt in toenemende mate gebruikt als vervanging voor deze aanduiding, omdat Hans Conrad Julius Reiter niet de eerste was die het syndroom beschreef, zijn conclusies over de pathogenese onjuist waren en omdat hij oorlogsmisdaden pleegde als nazi op Concentratiekamp Buchenwald tijdens de Tweede Wereldoorlog.
De manifestaties van reactieve artritis omvatten de volgende triade van symptomen: een inflammatoire artritis van grote gewrichten, ontsteking van de ogen in de vorm van conjunctivitis of uveïtis, en urethritis bij mannen of cervicitis bij vrouwen. Artritis die alleen optreedt na seksuele blootstelling of darminfectie, wordt ook wel reactieve artritis genoemd. Patiënten kunnen ook mucocutane laesies vertonen, evenals psoriasisachtige huidlaesies zoals circinate balanitis en keratoderma blennorrhagicum. Enthesitis kan betrekking hebben op de achillespees, wat resulteert in hielpijn. Niet alle getroffen personen hebben alle manifestaties.
Het klinische patroon van reactieve artritis bestaat gewoonlijk uit een ontsteking van minder dan vijf gewrichten, waaronder vaak het knie- of sacro-iliacale gewricht. De artritis kan “additief” zijn (meer gewrichten raken ontstoken naast de meest aangetaste) of “trekkende” (nieuwe gewrichten raken ontstoken nadat de aanvankelijk ontstoken plek al is verbeterd).
Reactieve artritis is een RF-seronegatieve, HLA-B27-gekoppelde artritis die vaak wordt versneld door urogenitale of gastro-intestinale infecties. De meest voorkomende triggers zijn darminfecties (met Salmonella, Shigella of Campylobacter) en seksueel overdraagbare aandoeningen (met Chlamydia trachomatis); het kan echter ook gebeuren na groep A streptokokkeninfecties.
Het treft het meest personen in de leeftijd van 20-40 jaar, komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen en komt vaker voor bij blanken dan bij zwarte mensen. Dit komt door de hoge frequentie van het HLA-B27-gen in de blanke populatie. Het kan in epidemische vorm voorkomen. Patiënten met hiv hebben ook een verhoogd risico op het ontwikkelen van reactieve artritis.
Talrijke gevallen tijdens Wereldoorlog I en II vestigden de aandacht op de triade van artritis, urethritis en conjunctivitis (vaak met extra mucocutane laesies), die in die tijd ook werd aangeduid als Fiessenger-Leroy-Reiter-syndroom.
Tekenen en symptomen

Keratoderma blennorrhagicum als gevolg van reactieve artritis
- Omdat veel voorkomende systemen het oog, het urinestelsel en de handen en voeten omvatten, is een klinisch geheugensteuntje bij reactieve artritis: “Kan niet zien, kan niet plassen, kan niet in een boom klimmen.”
- De klassieke triade bestaat uit:
- Conjunctivitis
- Nongonokokken-urethritis
- Asymmetrische oligoartritis
- Symptomen treden over het algemeen binnen 1 tot 3 weken op, maar kunnen variëren van 4 tot 35 dagen vanaf het begin van de aanzet tot de ziekte.
- De klassieke presentatie van het syndroom begint met urinaire symptomen zoals brandende pijn bij het plassen (dysurie) of een verhoogde frequentie van urineren. Andere urogenitale problemen kunnen optreden zoals prostatitis bij mannen en cervicitis, salpingitis en / of vulvovaginitis bij vrouwen.
- Het presenteert zich met monoartritis die de grote gewrichten aantast, zoals de knieën en sacro-iliacale wervelkolom, wat pijn en zwelling veroorzaakt. Een asymmetrische inflammatoire artritis van interfalangeale gewrichten kan aanwezig zijn, maar met relatief weinig kleine gewrichten zoals de pols en hand.
- Patiënten kunnen enthesitis hebben die zich voordoet als hielpijn, achillespeesontsteking of plantaire fasciitis, samen met balanitis circinata (circinate balanitis), waarbij penislaesies aanwezig zijn bij ongeveer 20 tot 40 procent van de mannen met de ziekte.
- Een klein percentage van de mannen en vrouwen ontwikkelt kleine harde knobbeltjes, keratoderma blennorrhagicum genaamd, op de voetzolen en, minder vaak, op de handpalmen of elders. De aanwezigheid van keratoderma blennorrhagica is diagnostisch voor reactieve artritis bij afwezigheid van de klassieke triade. Onderhuidse knobbeltjes zijn ook een kenmerk van deze ziekte.
- Oculaire betrokkenheid (milde bilaterale conjunctivitis) komt voor bij ongeveer 50% van de mannen met urogenitaal reactief artritis syndroom en bij ongeveer 75% van de mannen met enterisch reactief artritis syndroom. Conjunctivitis en uveïtis kunnen roodheid van de ogen, oogpijn en -irritatie of wazig zien omvatten. Oogbetrokkenheid treedt meestal vroeg in de loop van reactieve artritis op en de symptomen kunnen komen en gaan.
- Dactylitis, of “worstcijfer”, een diffuse zwelling van een enkele vinger of teen, is een onderscheidend kenmerk van reactieve artritis en andere perifere spondylartritiden, maar kan ook worden gezien bij polyarticulaire jicht en sarcoïdose.
- Mucocutane laesies kunnen aanwezig zijn. Veel voorkomende bevindingen zijn onder meer orale zweren die komen en gaan. In sommige gevallen zijn deze zweren pijnloos en blijven ze onopgemerkt. In de mondholte kunnen de patiënten lijden aan terugkerende afteuze stomatitis, geografische tong en migrerende stomatitis met een hogere prevalentie dan de algemene bevolking.
- Sommige patiënten hebben ernstige gastro-intestinale problemen die vergelijkbaar zijn met die van de ziekte van Crohn.
- Ongeveer 10 procent van de mensen met reactieve artritis, vooral degenen met een langdurig beloop van de ziekte, zullen cardiale manifestaties ontwikkelen, waaronder aortaklepinsufficiëntie en pericarditis. Reactieve artritis is beschreven als een voorloper van andere gewrichtsaandoeningen, waaronder spondylitis ankylopoetica.
Oorzaken
Reactieve artritis is geassocieerd met het HLA-B27-gen op chromosoom 6 en door de aanwezigheid van enthesitis als de pathologische basale laesie en wordt veroorzaakt door een voorafgaande infectie. De meest voorkomende uitlokkende infectie in de VS is een genitale infectie met Chlamydia trachomatis. Andere bacteriën waarvan bekend is dat ze reactieve artritis veroorzaken die wereldwijd vaker voorkomen, zijn Ureaplasma urealyticum, Salmonella spp., Shigella spp., Yersinia spp., en Campylobacter spp.
Een aanval van voedselvergiftiging of een gastro-intestinale infectie kan ook voorafgaan aan de ziekte (de laatste vier soorten bacteriën die hierboven zijn genoemd, zijn darmbacteriën).Shigella is het meest voorkomende organisme dat reactieve artritis veroorzaakt na diarree. Chlamydia trachomatis is de meest voorkomende oorzaak van reactieve artritis na urethritis. Ureaplasma en mycoplasma zijn zeldzame oorzaken. Er is enig indirect bewijs voor andere organismen die de ziekte veroorzaken, maar de details zijn onduidelijk.
Reactieve artritis manifesteert zich gewoonlijk ongeveer 1-3 weken na een bekende infectie. Het interactiemechanisme tussen het infecterende organisme en de gastheer is onbekend. Culturen van gewrichtsvloeistof zijn negatief, wat suggereert dat reactieve artritis ofwel wordt veroorzaakt door een auto-immuunrespons waarbij kruisreactiviteit van bacteriële antigenen met gewrichtsweefsels betrokken is, ofwel door bacteriële antigenen die op de een of andere manier in de gewrichten zijn afgezet.
Diagnose
Er zijn weinig klinische symptomen, maar het klinische beeld wordt gedomineerd door artritis in een of meer gewrichten, wat resulteert in pijn, zwelling, roodheid en warmtegevoel in de getroffen gebieden.
De urethra, de baarmoederhals en de keel kunnen worden schoongemaakt in een poging de veroorzakende organismen te kweken. Culturen kunnen ook worden uitgevoerd op urine- en ontlastingsmonsters of op vloeistof verkregen door arthrocentese.
Tests voor C-reactief proteïne en bezinkingssnelheid van erytrocyten zijn niet-specifieke tests die kunnen worden uitgevoerd om de diagnose van het syndroom te bevestigen.
Een bloedtest voor de genetische marker HLA-B27 kan ook worden uitgevoerd. Ongeveer 75 procent van alle patiënten met reactieve artritis heeft dit gen.
Diagnostische criteria
Hoewel er geen definitieve criteria zijn om het bestaan van reactieve artritis te diagnosticeren, heeft het American College of Rheumatology richtlijnen voor gevoeligheid en specificiteit gepubliceerd.
Diagnosemethode | Gevoeligheid | Specificiteit |
---|---|---|
1. Episode van artritis van meer dan 1 maand met urethritis en / of cervicitis | 84,3% | 98,2% |
2. Episode van artritis van meer dan 1 maand en ofwel urethritis of cervicitis, of bilaterale conjunctivitis | 85,5% | 96,4% |
3. Episode van artritis, conjunctivitis en urethritis | 50,6% | 98,8% |
4. Episode van artritis van meer dan 1 maand, conjunctivitis en urethritis | 48,2% | 98,8% |
Behandeling van reactieve artritis
Het belangrijkste doel van de behandeling is om de onderliggende infectieuze bron te identificeren en uit te roeien met de juiste antibiotica, indien deze nog aanwezig zijn. Anders is de behandeling symptomatisch voor elk probleem. Niet-specifieke urethritis kan worden behandeld met een korte kuur met tetracycline. Analgetica, in het bijzonder NSAID’s, worden gebruikt. Steroïden, sulfasalazine en immunosuppressiva kunnen nodig zijn voor patiënten met ernstige reactieve symptomen die niet op een andere behandeling reageren. Lokale corticosteroïden zijn nuttig bij iritis.
Prognose
Reactieve artritis kan zelflimiterend, vaak terugkerend, chronisch of progressief zijn. De meeste patiënten hebben ernstige symptomen die enkele weken tot zes maanden aanhouden. 15 tot 50 procent van de gevallen betreft terugkerende aanvallen van artritis. Chronische artritis of sacroiliitis komt voor in 15 tot 30 procent van de gevallen. Herhaalde aanvallen gedurende vele jaren komen vaak voor en patiënten eindigen soms met chronische en invaliderende artritis, hartaandoeningen, amyloïde afzettingen, spondylitis ankylopoetica, immunoglobuline A-nefropathie, hartgeleidingsafwijkingen of aortitis met aortaregurgitatie. De meeste mensen met reactieve artritis kunnen echter verwachten een normale levensduur te hebben en een bijna normale levensstijl te behouden met bescheiden aanpassingen om de betrokken organen te beschermen.
Epidemiologie
Omdat vrouwen mogelijk ondergediagnosticeerd zijn, is de exacte incidentie van reactieve artritis moeilijk in te schatten. Er zijn echter enkele onderzoeken afgerond. In Noorwegen was de incidentie tussen 1988 en 1990 4,6 gevallen per 100.000 voor chlamydia-geïnduceerde reactieve artritis en 5 gevallen per 100.000 voor geïnduceerd door darmbacteriën. In 1978 werd in Finland de jaarlijkse incidentie vastgesteld op 43,6 per 100.000.
.
Discussion about this post