De ziekte van Parkinson is een chronische en progressieve neurologische aandoening die voornamelijk invloed heeft op beweging. Deze ziekte is het gevolg van het geleidelijke verlies van dopamine producerende neuronen in een specifiek gebied van de hersenen dat de substantia nigra wordt genoemd. Dopamine speelt een cruciale rol bij het regelen van spierbeweging en coördinatie. Een daling van het dopamineniveau verstoort de normale communicatie tussen hersengebieden, wat leidt tot de kenmerkende symptomen van de ziekte van Parkinson. Hoewel de ziekte van Parkinson meestal na het 60e levensjaar optreedt, ontwikkelen sommige mensen de symptomen al voor hun 50e. In deze gevallen wordt de ziekte van Parkinson op jonge leeftijd genoemd.
De ziekte van Parkinson op jonge leeftijd ontstaat vaak door een combinatie van genetische aanleg en omgevingsfactoren. Verschillende genen zoals PARK2 (parkine), PINK1 en LRRK2 zijn in verband gebracht met beginnende gevallen. Vroege symptomen verschijnen vaak subtiel en ontwikkelen zich langzaam, wat de diagnose kan vertragen. Door de vroege symptomen van de ziekte van Parkinson te herkennen en te begrijpen, kan de diagnose eerder worden gesteld en kan er eerder worden ingegrepen.
Motorische symptomen van Parkinson in een vroeg stadium
Tremor
Tremor is een van de meest herkenbare symptomen. Tremor begint meestal aan één kant van het lichaam, vaak in één hand of de vingers. De aangedane hand kan een ritmische trillende beweging vertonen, vooral in rust. Dit symptoom is het gevolg van verstoorde signalering binnen motorische circuits van de hersenen, als gevolg van verminderde dopamine-activiteit in de basale ganglia.
Tremor treedt op bij ongeveer 70% tot 80% van de mensen met de beginnende ziekte van Parkinson. In een vroeg stadium kan de tremor echter mild blijven. Let op als de tremor optreedt wanneer de hand rust en afneemt tijdens beweging. Dit patroon onderscheidt een Parkinson tremor van essentiële tremor.
Tremor kan de fijne motoriek belemmeren, zoals schrijven of een overhemd dichtknopen. Stress en vermoeidheid kunnen de ernst van tremor vergroten, dus het is essentieel om met emotionele en fysieke stress om te gaan.
Spierstijfheid
Spierstijfheid veroorzaakt weerstand bij het bewegen in de armen, benen, nek of romp. Spierstijfheid begint vaak aan één kant en verspreidt zich naar beide kanten naarmate de ziekte vordert. Spierstijfheid treedt op omdat dopaminetekort het vermogen van de hersenen om de spiertonus te reguleren vermindert.
Spierstijfheid komt bij bijna alle mensen met de ziekte van Parkinson wel eens voor. Dit symptoom kan leiden tot spierpijn, gewrichtsklachten en een zwaar gevoel. In een vroeg stadium kan spierstijfheid zich voordoen als schouderpijn of gewrichtsstijfheid die wordt aangezien voor artritis of overbelasting van de spieren.
Spierstijfheid kan het lopen en de lichaamshouding belemmeren, dus let op als het lichaam zelfs in rust stijf aanvoelt. Regelmatige lichaamsbeweging kan helpen om de spierstijfheid te verlichten en de mobiliteit te behouden.
Traagheid van beweging
Traagheid van beweging is een algemene vermindering van spontane en vrijwillige bewegingen. Door de trage beweging duren dagelijkse activiteiten zoals aankleden, lopen of eten langer dan normaal. Gezichtsuitdrukkingen kunnen verminderd lijken, wat resulteert in een gefixeerd gezicht.
Traagheid van beweging is het gevolg van een verminderde coördinatie tussen hersengebieden die vrijwillige bewegingen aansturen. Verminderde dopaminesignalering vertraagt de initiatie en uitvoering van bewegingen.
Bewegingsvertraging komt bij bijna iedereen met de ziekte van Parkinson voor. De traagheid is niet altijd constant en kan van dag tot dag verschillen. Let op verminderde armzwaai tijdens het lopen of meer tijd die nodig is om routinetaken te voltooien.
Dit symptoom kan leiden tot aanzienlijke frustratie. Oefenprogramma’s en fysiotherapie kunnen helpen om de bewegingssnelheid en coördinatie te verbeteren.
Houdingsinstabiliteit en evenwichtsproblemen
Posturale instabiliteit is een verminderd evenwicht en moeite om een rechte houding aan te houden. Naarmate de ziekte van Parkinson voortschrijdt, vergroot dit symptoom het risico op vallen en letsel. In beginnende gevallen treden evenwichtsproblemen niet onmiddellijk op, maar kunnen ze zich na verloop van tijd ontwikkelen.
Een tekort aan dopamine verstoort de coördinatie tussen hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor evenwicht en reflexen. Hierdoor kan het lichaam niet snel aanpassingen maken om het evenwicht te bewaren tijdens het lopen of draaien.
Evenwichtsproblemen komen voor bij ongeveer 30% tot 50% van de mensen in een vroeg stadium. Let op onverklaarbare valpartijen, veelvuldig struikelen of moeite met opstaan vanuit een zittende positie. Wees voorzichtig bij activiteiten met een oneffen ondergrond of snelle bewegingen.
Niet-motorische symptomen van de vroege ziekte van Parkinson
Depressie en angst
Depressie en angst verschijnen vaak vóór of naast motorische symptomen. Deze symptomen zijn het gevolg van chemische onevenwichtigheden in de hersenen, vooral met betrekking tot dopamine, serotonine en noradrenaline.
Stemmingsstoornissen komen voor bij 40% tot 50% van de mensen met de beginnende ziekte van Parkinson. Symptomen zijn onder andere aanhoudend verdriet, prikkelbaarheid, verlies van interesse en angst zonder duidelijke oorzaak.
Beschouw deze symptomen niet alleen als emotionele reacties. Depressie en angst kunnen de levenskwaliteit aanzienlijk verminderen en andere symptomen van de ziekte van Parkinson verergeren. Raadpleeg een arts als de stemmingswisselingen langer dan 2-3 weken aanhouden.
Antidepressiva en begeleiding kunnen helpen om de stemmingssymptomen onder controle te houden. Regelmatige lichaamsbeweging en sociale interactie kunnen ook emotionele steun bieden.
Slaapstoornissen
Slaapstoornissen omvatten slapeloosheid, rusteloze benen, intense dromen en slaperigheid overdag. Deze problemen zijn het gevolg van veranderingen in de hersenfunctie door dopamineverlies en verstoring van het normale circadiane ritme.
Ongeveer 60% tot 80% van de mensen met de ziekte van Parkinson ervaart een vorm van slaapverstoring. Slaapproblemen kunnen de vermoeidheid vergroten en andere symptomen verergeren. Zorg voor een vast slaapschema en vermijd stimulerende middelen zoals cafeïne vlak voor het slapengaan. Bespreek aanhoudende slaapproblemen met een neuroloog.
Verlies van reukzin
Verlies van het vermogen om te ruiken treedt vaak enkele jaren voor het begin van de motorische symptomen op. Dit symptoom is het gevolg van vroege degeneratie van de reukwegen, die ook afhankelijk zijn van dopamine en andere neurotransmitters.
Tot 90% van de mensen met de ziekte van Parkinson rapporteert een verminderd of afwezig reukvermogen. Het kan zijn dat je dit symptoom niet opmerkt, tenzij je actief je vermogen test om veel voorkomende geuren waar te nemen.
Hoewel anosmie niet gevaarlijk is, kan dit symptoom dienen als een vroeg waarschuwingssignaal wanneer het gecombineerd wordt met andere symptomen. Bespreek alle veranderingen in geur met een arts, vooral wanneer zich andere symptomen ontwikkelen.
Constipatie
Constipatie ontstaat door een vertraagde maag-darmbeweging. Het zenuwstelsel in de darmen wordt aangetast door hetzelfde degeneratieve proces als in de hersenen.
Constipatie komt voor bij meer dan 50% van de mensen met de ziekte van Parkinson in een vroeg stadium. Dit symptoom kan enkele jaren voor het begin van de motorische symptomen optreden.
Constipatie kan een opgeblazen gevoel, buikpijn en verlies van eetlust veroorzaken. Je moet de waterinname, vezelconsumptie en lichaamsbeweging verhogen om de stoelgang te bevorderen. Raadpleeg een arts als constipatie hardnekkig of ernstig wordt.
Diagnose van de ziekte van Parkinson
De diagnose van de ziekte van Parkinson berust meer op klinische evaluatie dan op laboratoriumtests. Een neuroloog beoordeelt de medische voorgeschiedenis, symptoompatronen, lichamelijke onderzoeksbevindingen en de reactie op dopaminerge medicijnen.
Beeldvormende onderzoeken zoals dopamine transporter (DAT) scans helpen bij het bevestigen van verminderde dopamine activiteit in de hersenen. Deze scans bevestigen echter niet specifiek de ziekte van Parkinson en dienen ter ondersteuning van de klinische diagnose.
Omdat vroege symptomen geleidelijk kunnen optreden en lijken op symptomen van andere aandoeningen, kan de diagnose tijd kosten. Houd alle symptomen nauwkeurig bij en meld ze duidelijk tijdens medische afspraken.
De ziekte van Parkinson behandelen
De behandeling richt zich op het beheersen van de symptomen en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Er bestaat momenteel geen genezing voor de ziekte van Parkinson.
Medicijnen:
Levodopa in combinatie met carbidopa blijft de meest effectieve medicatie. Deze medicatie verhoogt het dopamineniveau in de hersenen en vermindert de motorische symptomen. Dopamine agonistische medicijnen, monoamine oxidase B remmers en catechol-O-methyltransferase remmers verlichten ook de symptomen.
Fysiotherapie:
Fysiotherapie helpt bij het behouden van mobiliteit, evenwicht en flexibiliteit. Regelmatige lichaamsbeweging verbetert de spierkracht en kan de functionele achteruitgang vertragen.
Ergotherapie en logopedie:
Ergotherapie leert maatregelen voor het dagelijks leven. Logopedie helpt bij stemveranderingen en slikproblemen.
Chirurgische optie:
Diepe hersenstimulatie kan worden overwogen wanneer medicijnen niet langer voldoende voordeel bieden. Bij deze chirurgische ingreep worden elektroden in specifieke hersengebieden geïmplanteerd om abnormale signalen te reguleren.
Veranderingen in levensstijl:
Een evenwichtig dieet, een regelmatig slaapschema, stressvermindering en sociale betrokkenheid ondersteunen het algehele welzijn.
Een vroege diagnose en consistente behandeling zullen het leven van iemand met de beginnende ziekte van Parkinson aanzienlijk verbeteren.
Discussion about this post