Hoe ontstaat misselijkheid tijdens de zwangerschap?

Zwangerschap is een zeer belangrijke tijd in het leven van een vrouw, vol fysieke en emotionele veranderingen. Een van de meest voorkomende en vroege tekenen van zwangerschap is misselijkheid, ook wel ‘ochtendmisselijkheid’ genoemd. In dit artikel wordt uitgelegd waarom misselijkheid optreedt tijdens de zwangerschap en hoe u deze aandoening kunt behandelen.

Hoe voelt misselijkheid tijdens de zwangerschap?

Misselijkheid tijdens de zwangerschap is een veel voorkomend symptoom waar veel zwangere vrouwen last van hebben. In de meeste gevallen is misselijkheid geen reden tot bezorgdheid en kan het zelfs een goed teken zijn, wat wijst op een gezonde zwangerschap. Het symptoom van ochtendmisselijkheid kan op elk moment van de dag of nacht optreden. Veel mensen hebben last van ochtendmisselijkheid, vooral tijdens de eerste drie maanden van de zwangerschap.

Hier zijn enkele veel voorkomende sensaties:

• Ongemakkelijk gevoel: Het kan zijn dat u last heeft van uw maag of een ongemakkelijk gevoel in uw buik.
• Plotselinge drang om te braken: Dit gevoel kan heel snel optreden en het kan zijn dat u niet altijd daadwerkelijk moet overgeven.
• Verhoogde gevoeligheid voor bepaalde geuren: Bepaalde geuren, zelfs geuren die u vroeger lekker vond, kunnen ervoor zorgen dat u zich misselijk voelt.
• Misselijk gevoel na het eten: U kunt zich misselijk voelen na het eten, vooral na bepaalde soorten voedsel.

Houd er rekening mee dat de intensiteit en duur van deze gevoelens van persoon tot persoon kunnen variëren. Sommige mensen kunnen zich een paar weken licht misselijk voelen, terwijl anderen het grootste deel van hun zwangerschap last kunnen hebben van intense misselijkheid.

Oorzaken van misselijkheid tijdens de zwangerschap

1. Hormonale veranderingen

De voornaamste oorzaak van misselijkheid tijdens de zwangerschap zijn hormonale schommelingen. Met name het hormoon humaan choriongonadotrofine (hCG) wordt in verband gebracht met ochtendmisselijkheid. De hCG-niveaus stijgen scherp in het eerste trimester, wat samenvalt met de piek van misselijkheid en braken. Sommige onderzoeken suggereren dat hogere niveaus van hCG correleren met verhoogde misselijkheid.

Bovendien stijgen de oestrogeenspiegels ook tijdens de zwangerschap, wat kan bijdragen aan het gevoel van misselijkheid. Progesteron, een ander zwangerschapshormoon, ontspant de gladde spieren in het spijsverteringskanaal, wat mogelijk kan leiden tot een langzamere spijsvertering en misselijkheid.

Hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap zijn een cruciaal onderdeel van de aanpassing van het lichaam om de zich ontwikkelende foetus te ondersteunen en de moeder voor te bereiden op de bevalling en borstvoeding. De belangrijkste redenen voor deze hormonale veranderingen zijn:

• Ondersteuning van de ontwikkeling van de foetus: Hormonen zoals humaan choriongonadotrofine (hCG), progesteron en oestrogeen spelen een sleutelrol bij het ondersteunen van de zich ontwikkelende foetus. HCG, geproduceerd door de placenta, helpt bijvoorbeeld het corpus luteum in de eierstokken in stand te houden, dat op zijn beurt progesteron en oestrogeen produceert in de vroege stadia van de zwangerschap. Progesteron helpt het baarmoederslijmvlies in stand te houden en zorgt voor een voedende omgeving voor het embryo.
• Het lichaam voorbereiden op de bevalling: Naarmate de zwangerschap vordert, nemen hormonen zoals relaxine toe. Relaxin helpt de ligamenten in het bekken te ontspannen, waardoor de ligamenten flexibeler worden voor de bevalling. Bovendien stijgen de oestrogeenspiegels tijdens de zwangerschap, waardoor de baarmoeder wordt voorbereid op de bevalling door de gevoeligheid van de baarmoederspieren voor oxytocine, een hormoon dat weeën opwekt, te vergroten.
• Zwangerschap behouden: Progesteron speelt een cruciale rol bij het voorkomen van samentrekkingen van de baarmoeder tijdens de zwangerschap, waardoor een stabiele omgeving voor de foetus wordt gehandhaafd. Dit hormoon helpt ook bij het reguleren van de immuunreacties, waardoor het risico wordt verminderd dat het lichaam van de moeder de foetus afstoot.
• Voorbereiding op borstvoeding: Prolactine, geproduceerd door de hypofyse, neemt toe tijdens de zwangerschap en bereidt de borstklieren voor op de melkproductie. Oestrogeen en progesteron beïnvloeden ook de borstontwikkeling, waardoor het lichaam na de bevalling klaar is voor borstvoeding.
• Andere regulerende functies: Zwangerschapshormonen beïnvloeden ook verschillende fysiologische systemen. Veranderingen in de stofwisseling en de vochtbalans worden bijvoorbeeld gereguleerd door hormonen zoals progesteron, oestrogeen en schildklierhormonen.

Over het geheel genomen zijn deze hormonale veranderingen essentieel voor het ondersteunen van zwangerschap, bevalling en postnatale functies, waardoor de gezondheid van zowel de moeder als het zich ontwikkelende kind wordt gewaarborgd.

2. Genetische aanleg

Onderzoek wijst uit dat vrouwen met een familiegeschiedenis van misselijkheid tijdens de zwangerschap een grotere kans hebben om deze aandoening te ervaren. Genetische variaties die de hormoonspiegels of de spijsverteringsfuncties beïnvloeden, kunnen bijdragen aan het veroorzaken van misselijkheid tijdens de zwangerschap.

3. Gevoeligheid voor geuren

Veel zwangere vrouwen melden een verhoogde gevoeligheid voor geuren. Deze reukgevoeligheid kan misselijkheid veroorzaken, vooral als reactie op sterke of onaangename geuren.

Deze gevoeligheid voor geuren hangt vaak samen met de volgende factoren:

• Hormonale veranderingen: Een van de belangrijkste redenen voor verhoogde geurgevoeligheid tijdens de zwangerschap zijn hormonale veranderingen, met name verhoogde oestrogeenspiegels. Het is bekend dat oestrogeen het reuksysteem beïnvloedt, dat verantwoordelijk is voor het detecteren en verwerken van geuren. Hogere niveaus van oestrogeen kunnen de gevoeligheid van een vrouw voor geuren versterken, waardoor geuren die voorheen aanvaardbaar waren, overweldigend of onaangenaam lijken.
• Evolutionaire factoren: Sommige onderzoekers suggereren dat een verhoogde geurgevoeligheid tijdens de zwangerschap evolutionaire wortels zou kunnen hebben. In het begin van de zwangerschap had dit verhoogde reukvermogen zwangere vrouwen mogelijk geholpen potentieel schadelijk voedsel of gevaren voor het milieu te vermijden, waardoor de zich ontwikkelende foetus werd beschermd tegen gifstoffen of ziekteverwekkers.
• Triggers voor misselijkheid: Verhoogde gevoeligheid voor geuren kan bijdragen aan misselijkheid en braken (ook wel ‘ochtendmisselijkheid’ genoemd) waar veel zwangere vrouwen last van hebben. Sterke of onaangename geuren kunnen misselijkheid veroorzaken en mogelijk de symptomen van ochtendmisselijkheid verergeren.
• Psychologische factoren: Zwangerschap is een tijd van aanzienlijke emotionele en psychologische veranderingen. Voor sommige vrouwen kunnen deze veranderingen leiden tot een groter bewustzijn van hun zintuigen, inclusief geur. Dit bewustzijn kan ook de reacties op verschillende geuren versterken.

4. Voedingstekorten

Een tekort aan vitamine B6 is in verband gebracht met verhoogde misselijkheid tijdens de zwangerschap. Dit verband kan te wijten zijn aan de rol van B6 in de synthese van neurotransmitters, die de stemming en mogelijk misselijkheid beïnvloedt.

5. Psychologische factoren

Angst en stress kunnen misselijkheid tijdens de zwangerschap verergeren.

Hoe ontstaat misselijkheid tijdens de zwangerschap?

Misselijkheid tijdens de zwangerschap is het gevolg van een complex samenspel van fysiologische en psychologische factoren:

• Centraal zenuwstelsel: Het braakcentrum van de hersenen, gelegen in de medulla oblongata, reageert op signalen van het spijsverteringsstelsel en andere regio's. Hormonale veranderingen, met name verhoogde hCG-waarden, kunnen dit centrum beïnvloeden, wat kan leiden tot misselijkheid en braken.
• Spijsverteringsstelsel: Door progesteron geïnduceerde ontspanning van het spijsverteringskanaal kan leiden tot een vertraagde maaglediging en een langzamere spijsvertering, wat ongemak en misselijkheid veroorzaakt.
• Een verhoogde gevoeligheid voor geuren en smaken kan de misselijkheidsreflex veroorzaken. De reuk- en smaakzenuwen sturen signalen rechtstreeks naar de hersenen, wat bij zwangere vrouwen gemakkelijker misselijkheid kan veroorzaken.

Hoe om te gaan met overmatige misselijkheid tijdens de zwangerschap?

In gevallen van ernstige misselijkheid kunnen artsen aanvullende tests uitvoeren om andere oorzaken uit te sluiten, zoals maag-darmstoornissen, leverziekten of infecties.

Hyperemesis gravidarum: Bij sommige vrouwen kunnen misselijkheid en braken ernstig genoeg worden om te leiden tot hyperemesis gravidarum (hyperemesis gravidarum). Deze aandoening wordt gediagnosticeerd wanneer misselijkheid en braken leiden tot uitdroging, gewichtsverlies en verstoorde elektrolytenbalans, waardoor medisch ingrijpen noodzakelijk is.

Hoe misselijkheid tijdens de zwangerschap verminderen?

Volgens de American Pregnancy Association ervaart 70% tot 80% van de zwangere vrouwen tot op zekere hoogte misselijkheid. Studies tonen aan dat het beheersen van stress, het handhaven van een uitgebalanceerd dieet en het overwegen van aanvullende therapieën de symptomen effectief kunnen verminderen. Verloskundigen en gynaecologen erkennen misselijkheid als een veel voorkomend en te verwachten onderdeel van de zwangerschap. Ze benadrukken het belang van het beheersen van symptomen om complicaties zoals uitdroging of ondervoeding te voorkomen.

Hier zijn de manieren om misselijkheid tijdens de zwangerschap te verminderen:

• Dieetaanpassingen: Het eten van kleinere, frequentere maaltijden kan misselijkheid helpen beheersen. Zachte, licht verteerbare voedingsmiddelen zoals crackers of toast worden vaak aanbevolen. U moet ook triggervoedsel of geuren vermijden die misselijkheid veroorzaken.
• Vitamine B6: Suppletie met vitamine B6 kan misselijkheid verlichten. Klinische onderzoeken hebben aangetoond dat B6-suppletie de symptomen bij zwangere vrouwen vermindert. Een typische dosering varieert van 25 tot 50 mg, twee tot drie keer per dag ingenomen.
• Anti-emetische medicijnen: Voor matige tot ernstige misselijkheid kunnen artsen medicijnen voorschrijven zoals doxylamine-pyridoxine of promethazine. Deze medicijnen werken door signalen naar het braakcentrum van de hersenen te blokkeren, waardoor misselijkheid wordt verminderd.
• Complementaire therapieën: Sommige vrouwen vinden verlichting door aanvullende behandelingen zoals acupunctuur, acupressuurbanden of gembersupplementen. Hoewel onderzoek naar deze therapieën verschillende resultaten oplevert, melden veel zwangere vrouwen positieve ervaringen.
• Intraveneuze vloeistoffen: In gevallen van hyperemesis gravidarum kunnen intraveneuze vloeistoffen en elektrolyten nodig zijn om uitdroging te beheersen en het evenwicht te herstellen.

Conclusie

Misselijkheid en braken tijdens de zwangerschap, ook wel bekend als ochtendmisselijkheid, komen zeer vaak voor in het begin van de zwangerschap.

Deze aandoening kan u op elk moment van de dag of nacht treffen, maar u kunt zich ook de hele dag ziek voelen.

Ochtendmisselijkheid is onaangenaam en kan uw dagelijks leven aanzienlijk beïnvloeden. Maar het verdwijnt meestal in week 16 tot 20 van uw zwangerschap en brengt uw baby geen enkel risico met zich mee.

Er bestaat een kans op het ontwikkelen van een ernstige vorm van zwangerschapsmisselijkheid (hyperemesis gravidarum). Deze aandoening kan ernstig zijn en er bestaat een kans dat u niet genoeg vocht in uw lichaam krijgt (dehydration) of niet genoeg voedingsstoffen binnenkrijgt via uw dieet (ondervoeding). Het kan zijn dat u een specialistische behandeling nodig heeft, soms in het ziekenhuis.

Soms kunnen urineweginfecties ook misselijkheid en braken veroorzaken. Een urineweginfectie treft meestal de blaas, maar kan zich verspreiden naar de nieren.