Overzicht
Wat is een holte?
Een gaatje is een gaatje in een tand dat ontstaat door tandbederf. Gaatjes ontstaan wanneer zuren in de mond de harde buitenlaag (glazuur) van een tand afslijten of eroderen. Iedereen kan een gaatje krijgen. Goed poetsen, flossen en tandreiniging kunnen gaatjes (ook wel tandcariës genoemd) voorkomen.
Hoe vaak komen gaatjes voor?
Meer dan 80% van de Amerikanen heeft ten minste één gaatje tegen de tijd dat ze halverwege de dertig zijn. Holten zijn een van de meest voorkomende chronische ziekten die alle leeftijden treffen.
Wie kan er een gaatje krijgen?
Tandbederf kan op elke leeftijd voorkomen, hoewel gaatjes vaker voorkomen bij kinderen. Ze poetsen mogelijk niet goed en consumeren meer suikerhoudende voedingsmiddelen en dranken.
Volwassenen krijgen ook gaatjes. Soms ontwikkelt zich nieuw verval rond de randen van holtes die in de kindertijd zijn behandeld. Volwassenen hebben ook meer kans op terugtrekkend tandvlees. Deze aandoening stelt de onderste delen van de tanden bloot aan tandplak die gaatjes veroorzaakt.
Wat zijn de soorten gaatjes?
Tandbederf kan alle lagen van een tand aantasten. Het kan drie jaar duren voordat zich een gaatje vormt in de sterke buitenste laag van tandglazuur. Verval gaat sneller door het dentine (middelste laag) naar pulp (binnenste laag). Pulp bevat de zenuwuiteinden van een tand en de bloedtoevoer. Soorten tandbederf zijn onder meer:
- Glad oppervlak: Deze langzaam groeiende holte lost tandglazuur op. Je kunt het voorkomen – en soms omkeren – met goed poetsen, flossen en gebitsreiniging. Mensen van in de twintig ontwikkelen deze vorm van tandbederf vaak tussen hun tanden.
- Put- en spleetverval: Er vormen zich holtes op het bovenste deel van het kauwoppervlak van de tand. Verval kan ook de voorkant van de achterste tanden aantasten. Het verval van putjes en kloven begint meestal tijdens de tienerjaren en vordert snel.
- Wortelbederf: Oudere volwassenen met terugtrekkend tandvlees zijn vatbaarder voor wortelrot. Door het terugtrekken van het tandvlees wordt de tandwortel blootgesteld aan tandplak en zuur. Wortelbederf is moeilijk te voorkomen en te behandelen.
Symptomen en oorzaken
Wat veroorzaakt gaatjes?
Bij het ontstaan van gaatjes spelen veel factoren een rol. Deze stappen komen meestal voor:
- Bacteriën in de mond voeden zich met suikerhoudende, zetmeelrijke voedingsmiddelen en dranken (fruit, snoep, brood, ontbijtgranen, frisdrank, sap en melk). De bacteriën zetten deze koolhydraten om in zuren.
- Bacteriën, zuur, voedsel en speeksel vermengen zich om tandplak te vormen. Deze plakkerige substantie bedekt de tanden.
- Zonder goed poetsen en flossen lossen zuren in tandglazuur het tandglazuur op, waardoor gaatjes of gaten ontstaan.
Wat zijn de risicofactoren voor gaatjes?
Bepaalde factoren verhogen het risico op gaatjes:
- Aandoeningen zoals het syndroom van Sjögren, of medicijnen zoals antidepressiva, die een droge mond veroorzaken.
- Het consumeren van suikerhoudend, zetmeelrijk voedsel of dranken en tussendoortjes tussen de maaltijden door.
- Familiegeschiedenis van gaatjes.
- Eerdere bestralingstherapie om hoofd- en nekkanker te behandelen.
- Terugtrekkend tandvlees.
Wat zijn de tekenen van gaatjes?
Tandbederf op het buitenste glazuuroppervlak veroorzaakt meestal geen pijn of symptomen. Je hebt meer kans om symptomen te ervaren naarmate het verval vordert in het dentine en de wortel. Tekenen van gaatjes zijn onder meer:
-
Slechte adem of een vieze smaak in de mond.
- Bloedend tandvlees of andere tekenen van tandvleesontsteking.
- Gezichtszwelling.
-
Kiespijn of mondpijn.
-
Tandgevoeligheid voor warme of koude voedingsmiddelen of dranken.
- Roodheid rond of in de mond.
Diagnose en tests
Hoe worden gaatjes gediagnosticeerd?
Twee keer per jaar tandheelkundige controles zijn de beste manier om gaatjes vroeg op te vangen wanneer uw tandarts een groot deel van de tand kan redden. Uw tandarts zal verschillende instrumenten gebruiken om uw gebit te onderzoeken. Een tand met een gaatje zal zachter aanvoelen wanneer uw tandarts er sondes in doet. U kunt ook tandheelkundige röntgenfoto’s krijgen. Röntgenstralen tonen holtes voordat het verval zichtbaar is.
Beheer en behandeling
Hoe worden gaatjes beheerd of behandeld?
De behandeling hangt af van de ernst van tandbederf. Caviteit behandelingen omvatten:
- Fluoride: Wanneer tandbederf vroeg wordt opgemerkt, kunnen fluoridebehandelingen het tandglazuur herstellen. Dit proces wordt remineralisatie genoemd. Mogelijk hebt u tandpasta en mondwater op recept nodig, evenals fluoridebehandelingen bij de tandartspraktijk.
- Vullingen: Zodra zich een gat in de tand vormt, boren tandartsen het rotte materiaal uit en vullen het gat. Tandvullingen zijn gemaakt van zilveramalgaam, composiethars of goud.
- Wortelkanaal: Een wortelkanaalbehandeling behandelt pijn door wortelrot. Endodontisten zijn tandheelkundige specialisten die problemen behandelen die de wortel van een tand aantasten. Tijdens een wortelkanaalbehandeling verwijdert deze zorgverlener de pulp die zenuwuiteinden bevat die pijn veroorzaken.
- Tandextractie: Als een wortelkanaalbehandeling niet mogelijk is, kan uw zorgverlener de tand verwijderen (trekken). Mogelijk hebt u een tandheelkundig implantaat nodig om een getrokken permanente tand te vervangen. Implantaten zorgen ervoor dat tanden niet verschuiven en uw uiterlijk en beet veranderen.
preventie
Hoe kan ik een gaatje voorkomen?
Een goede mondhygiëne, inclusief regelmatig poetsen en flossen, kan tandplak en zuren verwijderen die gaatjes veroorzaken. Een goede tand- en tandvleesverzorging omvat:
- Tandenpoetsen met een fluoridetandpasta minstens twee keer per dag, en bij voorkeur na elke maaltijd.
- Bezuinigen op suikerhoudende, zetmeelrijke voedingsmiddelen en dranken.
- Dagelijks flossen om voedsel en tandplak tussen de tanden te verwijderen.
- Tandheelkundige controle minimaal twee keer per jaar.
-
Dental sealants om de bovenste kauwvlakken van tanden te beschermen.
Vooruitzichten / Prognose
Wat zijn de complicaties van gaatjes?
Wanneer tandbederf te lang onbehandeld blijft, kunt u een groot deel van de tand verliezen en moet u een extractie ondergaan. Vergevorderd tandbederf kan leiden tot een ernstige infectie in de tand en onder het tandvlees (tandabces). Deze infectie kan zich door het hele lichaam verspreiden. In zeldzame gevallen kan een infectie door een tandabces dodelijk zijn.
Wat is de prognose (vooruitzichten) voor mensen met gaatjes?
De meeste mensen met gaatjes ervaren geen problemen op de lange termijn. Omdat gaatjes zich langzaam ontwikkelen, is het belangrijk om regelmatig gebitscontroles te ondergaan. Fluoridebehandelingen kunnen tandbederf in een vroeg stadium stoppen. Zodra tandbederf doordringt tot aan de wortel, loopt u het risico de tand te verliezen of een pijnlijk abces (infectie) te krijgen.
Leven met
Wanneer moet ik de dokter bellen?
U moet uw zorgverlener bellen als u last krijgt van:
- Bloedend tandvlees.
- Moeite met kauwen.
- Tekenen van infectie.
- Opgezwollen gezicht.
- Kiespijn of mondpijn.
Welke vragen moet ik aan mijn arts stellen?
U kunt uw zorgverlener vragen:
- Waarom heb ik een gaatje gekregen?
- Wat is de beste behandeling voor dit gaatje?
- Welke stappen kan ik nemen om het risico op het krijgen van meer gaatjes te verkleinen?
- Moet ik letten op tekenen van complicaties?
Regelmatige tandheelkundige controles en een goede mondhygiëne zijn de sleutel tot het voorkomen van gaatjes. Nieuwere tandheelkundige behandelingen, waaronder afdichtmiddelen en spoelingen met fluoride, hebben het risico op gaatjes bij kinderen en tieners verlaagd. Volwassenen die vanaf hun kinderjaren tandvullingen hebben, kunnen gaatjes ontwikkelen rond de randen van de oude vullingen. Oudere volwassenen kunnen ook holtes ontwikkelen in wortels die worden blootgesteld aan terugtrekkend tandvlees. Vraag uw tandarts welke maatregelen u kunt nemen om uw mondgezondheid te beschermen en gaatjes te voorkomen.
Discussion about this post