Wat is aciclovir en zijn toepassingen?

Wat is aciclovir?

Aciclovir is het meest voorgeschreven antivirale geneesmiddel ter wereld. Het was voor het eerst op recept verkrijgbaar in 1983.

Aciclovir is een synthetische verbinding met een vergelijkbare moleculaire structuur als purinenucleoside. Het is aangetoond dat het de groei van herpes simplex-virus (HSV), Varicella zoster-virus (VZV) (de oorzaak van waterpokken en gordelroos), het Epstein-Barr-virus (EBV, de oorzaak van klierkoorts) en Cytomegalovirus (CMV) stopt. .

Indicaties voor behandeling met aciclovir

Aciclovir wordt gebruikt bij de behandeling van:

• Primaire herpes simplex
• Terugkerende episodes van genitale herpes
• Onderdrukking van HSV-infecties
• De eerste dagen van herpes zoster-infecties.

Aciclovir toedienen

Herpes simplex

• Voor een eerste uitbraak bij volwassenen en kinderen ouder dan 2 jaar, moet oraal aciclovir 200 mg of 400 mg driemaal daags gedurende 10 dagen vijf keer per dag worden ingenomen. De helft van de dosis voor volwassenen moet worden gebruikt voor kinderen jonger dan 2 jaar.
• Bij terugkerende episodes dient de behandeling zo vroeg mogelijk te worden gestart en gedurende 5 dagen te worden voortgezet.
• Als langdurige suppressieve therapie nodig is, wordt 400 mg tweemaal daags gegeven.

Aciclovir is ook verkrijgbaar als koortslipcrème voor de lippen en het gezicht, en als oogzalf bij ooginfecties. Het moet worden aangebracht bij het eerste teken van terugkerende infectie, vaak een tintelend gevoel. Het wordt vervolgens gedurende 5 dagen om de vier uur in het getroffen gebied gewreven. Het is niet geschikt voor gebruik in de mond of andere slijmvliezen.

Varicella-zoster

Aciclovir is een belangrijk geneesmiddel bij de behandeling van herpes zoster (gordelroos), maar het kan ook worden gebruikt om varicella (waterpokken) bij volwassenen of ernstige infecties bij kinderen te behandelen.

De beste resultaten worden bereikt als de behandeling begint binnen 48 uur na het begin van de uitslag. Orale aciclovir 800 mg vijf keer per dag gedurende 7 dagen versnelt de genezing van blaren. Bij herpesinfecties vermindert het ook de ernst en de duur van de pijn en kan het postherpetische neuralgie voorkomen.

Intraveneus aciclovir bereikt hogere bloedspiegels in vergelijking met oraal aciclovir. Het wordt aanbevolen bij ernstige infecties:

• Immuungecompromitteerde patiënten met waterpokken, verspreide herpes zoster of ernstige herpes simplex
• Acute herpes zoster wanneer het de nervus trigeminus (voorhoofd en oogleden) aantast
• Uitgebreid eczeem herpeticum
• Herpesinfectie van de hersenen (encefalitis)
• Herpesinfecties bij pasgeboren baby’s.

Intraveneus aciclovir wordt gedurende 7 dagen elke 8 uur gedurende 1 uur gegeven in een dosis van 5 mg / kg voor HSV en 10 mg / kg voor VZV.

Werkingsmechanisme van aciclovir

Om effectief te worden, moet aciclovir eerst worden omgezet in aciclovirmonofosfaat door een enzym dat alleen in virussen wordt aangetroffen, genaamd thymidinekinase (TK). Het wordt vervolgens omgezet in zijn actieve trifosfaatvorm door menselijke enzymen die in de cellen worden aangetroffen.

CMV produceert geen thymidinekinase, dus de antivirale activiteit van aciclovir bij CMV-infecties is slecht.

Aciclovirtrifosfaat (AT) is de actieve vorm van het medicijn. Het vermindert de productie van viraal DNA door te concurreren met een natuurlijke verbinding, deoxyguanosinetrifosfaat, voor het virale DNA-polymerase-enzym. Opname van AT in het virale DNA verhindert volledig de synthese van nieuw DNA.

Viraal DNA-polymerase bindt 10–30 keer sterker aan AT dan het cellulaire DNA-polymerase. Dit betekent dat aciclovir niet giftig is.

Helaas wordt slechts ongeveer 15-20% van de dosis aciclovir door de darmwand geabsorbeerd, wat betekent dat het vaak moet worden ingenomen omdat het slechts twee of drie uur actief is in de bloedbaan.

Bijwerkingen van aciclovir

Bijwerkingen zijn ongebruikelijk van aciclovir, maar kunnen misselijkheid of braken, diarree, hoofdpijn, koorts, verwardheid, lymfadenopathie, gegeneraliseerde spierpijn en jeukende huid omvatten.

Aciclovir moet met voorzichtigheid worden gebruikt bij patiënten met een nieraandoening. De dosis moet worden verlaagd om ophoping van het geneesmiddel te voorkomen en het risico te verkleinen dat het geneesmiddel de nieren of het zenuwstelsel beschadigt. Aciclovir kan ook leiden tot abnormale bloedtesten in de leverfunctie en in zeldzame gevallen een verlaging van het aantal witte bloedcellen.

Een zwangerschapsregistratie van meer dan 1000 vrouwen die aciclovir kregen vóór of tijdens de vroege zwangerschap, toonde geen verhoogd aantal miskramen of geboorteafwijkingen bij nakomelingen. Zoals bij elk geneesmiddel, mag het echter alleen tijdens de zwangerschap worden gegeven als wordt aangenomen dat de voordelen opwegen tegen het risico.

Andere antivirale middelen die worden gebruikt bij herpesinfecties

Valaciclovir is een pro-drug van aciclovir en heeft een betere biologische beschikbaarheid. Het kan ook worden gebruikt om HSV en HZV te behandelen. Het wordt gebruikt om CMV-infectie na een orgaantransplantatie te voorkomen. Gebruikelijke doses zijn:

• HZV: 1 g driemaal daags gedurende 7 dagen
• HSV: 500 mg tweemaal daags gedurende 5 dagen.

Famciclovir wordt gebruikt om HSV en HZV te behandelen. De gebruikelijke doseringen zijn:

• HZV: 500 mg driemaal daags gedurende 10 dagen
• HSV: 125-250 mg driemaal daags gedurende 5 dagen
• Onderdrukking op lange termijn: 250 mg tweemaal daags
• Terugkerende HSV van de lippen: een enkele dosis van 500 mg bij de eerste tekenen van blaarvorming
• Terugkerende genitale HSV: 100 mg tweemaal daags gedurende 1 dag bij de eerste tekenen van blaarvorming.