Wat zijn de kristallen die jicht en Pseudogout veroorzaken?

Kristal-geïnduceerde artropathieën zijn ziekten waarbij zich kleine kristallen vormen in gewrichtsruimten, die ontstekingen en gewrichtsschade veroorzaken. Jicht is de meest bekende aandoening van deze categorie en wordt veroorzaakt door mononatriumuraat (of urinezuur) kristallen. Pseudogout, of calciumpyrofosfaatdepositieziekte (CPPD), wordt veroorzaakt door kristallen van calciumpyrofosfaatdihydraat.

Jicht is een veel voorkomende ziekte die meer dan 3% van de Amerikaanse volwassenen treft. Pseudogout komt ook vaak voor: ongeveer 3% van de mensen in de 60 en maar liefst de helft van de mensen in de 90 heeft deze aandoening. Hoewel de twee ziekten verschillend zijn, kunnen de symptomen elkaar overlappen, een feit dat wordt onderstreept door de naam “pseudogout”.

Beide ziekten hebben variabele manifestaties, variërend van asymptomatische ziekte tot ernstige invaliderende ziekte. Hoe dan ook, de ziekten zijn behandelbaar, maar de specifieke aanpak zal van persoon tot persoon verschillen.

Soorten kristallen

Mononatriumuraatkristallen

Mononatriumuraatkristallen zijn afkomstig van urinezuur, een stof die van nature in het bloed voorkomt als gevolg van het metabolisme van purines.

Normaal gesproken wordt overtollig urinezuur geëlimineerd in de urine of door de darm. Bij sommige patiënten worden de nieren minder efficiënt in het uitscheiden van urinezuur, waardoor de bloedspiegels stijgen. Andere patiënten kunnen, als gevolg van een van de verschillende stofwisselingsstoornissen, te veel urinezuur produceren, wat ook leidt tot verhoogde niveaus.

Dieet en alcoholgebruik kunnen ook de serumurinezuurspiegels beïnvloeden. Vlees en zeevruchten zijn bijvoorbeeld rijk aan purines en overconsumptie van deze voedingsmiddelen wordt in verband gebracht met jicht.

Calciumpyrofosfaatdihydraat (CPPD)-kristallen

Calciumpyrofosfaatdihydraatkristallen, de oorzaak van pseudojicht, ontstaan ​​uit gewrichtskraakbeen. Kraakbeencellen (chondrocyten) produceren van nature een stof genaamd pyrofosfaat. Om redenen die niet volledig worden begrepen, kunnen de pyrofosfaatniveaus in het kraakbeen toenemen, wat leidt tot de vorming van CPPD-kristallen.

De twee soorten kristallen sluiten elkaar niet uit en 5% van de patiënten met jicht heeft ook CPPD-kristallen in hun gewrichten.

Oorzaken

Mononatriumuraatkristallen

Verhoogde niveaus van urinezuur in het bloed moeten aanwezig zijn om de vorming van mononatriumuraatkristallen bij jicht te laten plaatsvinden. Urinezuur wordt voornamelijk geproduceerd in de lever, omdat purines die in het lichaam worden gesynthetiseerd en via voedsel worden ingenomen, worden verwerkt. Het meeste urinezuur wordt uitgescheiden via de urine en de darm.

De meeste gevallen van verhoogde urinezuurspiegels in het bloed (hyperurikemie) worden veroorzaakt door een verminderde efficiëntie van de uitscheiding van urinezuur door de nieren. Aandoeningen die dit kunnen veroorzaken, komen vaak voor en omvatten obesitas, chronische nierziekte, uitdroging en hypothyreoïdie. Minder vaak kunnen erfelijke aandoeningen leiden tot verminderde urinezuuruitscheiding of verhoogde urinezuurproductie.

Dieet kan de urinezuurspiegels in het bloed beïnvloeden. Jicht wordt van oudsher de ‘ziekte der koningen’ genoemd vanwege de associatie met zwaarlijvigheid en de consumptie van rijk voedsel. Hoewel voedingsgewoonten en andere leefstijlfactoren een duidelijk effect hebben, hebben uw genen waarschijnlijk een grotere invloed op de urinezuurspiegels in uw bloed.

Calciumpyrofosfaatdihydraatkristallen

De oorzaken van CPPD-kristalvorming in de gewrichten zijn minder goed begrepen. Kristalvorming in de gewrichten kan erfelijk zijn (familiaire chondrocalcinose). Ook kunnen gewrichtstrauma en bepaalde metabole aandoeningen in verband worden gebracht met de ontwikkeling van pseudojicht. Hemochromatose en hyperparathyreoïdie kunnen bijvoorbeeld in verband worden gebracht met de ziekte, evenals enkele zeldzame genetische aandoeningen.

Symptomen en complicaties

Jicht

Jicht is variabel in zijn manifestaties en kan verschillende gewrichten en nieren aantasten. In het algemeen kan jicht acute of chronische ontsteking van de gewrichten, ophoping van uraatkristallen in zachte weefsels (tophi), nierstenen of chronische nierziekte veroorzaken. Patiënten kunnen ook meer algemene symptomen hebben, zoals koorts of malaise.

Een acute jichtaanval heeft meestal betrekking op één gewricht en wordt gekenmerkt door intense pijn, roodheid en zwelling. De ziekte kan elk gewricht betreffen, hoewel jicht een bijzondere affiniteit heeft met het eerste metatarsofalangeale gewricht (het gewricht aan de basis van de grote teen) of de knie. Sommige patiënten kunnen opflakkeringen krijgen die meerdere gewrichten aantasten.

Opflakkeringen kunnen door een aantal factoren worden veroorzaakt:

• Trauma
• Chirurgie
• hongersnood
• uitdroging
• Bepaalde voedingsmiddelen
• Alcoholinname
• Bepaalde drugs

Ze verdwijnen gewoonlijk binnen enkele dagen of weken, en patiënten tussen acute episodes kunnen volledig asymptomatisch zijn. Uiteindelijk kunnen aanvallen vaker voorkomen, langer duren en niet volledig verdwijnen tussen afleveringen. Dit kan leiden tot chronische jichtziekte, die op lange termijn gewrichtsschade kan veroorzaken.

Tophage jicht treedt op wanneer vaste ophopingen van urinezuur zich vormen in zachte weefsels, wat leidt tot ontsteking en weefselbeschadiging. Deze verzamelingen, of tophi, kunnen voorkomen rond gewrichten, in pezen of in bursae. Ze kunnen ook voorkomen in de oren of andere zachte weefsels. Ze kunnen zichtbaar zijn en zijn vaak voelbaar (detecteerbaar door aanraking), maar zijn meestal niet pijnlijk of gevoelig.

Chronisch verhoogde urinezuurspiegels kunnen ook de nieren aantasten. De twee belangrijkste complicaties zijn nierstenen (veroorzaakt door vorming van urinezuurstenen in de urine) of chronische nierziekte gerelateerd aan hyperurikemie (chronische uraatnefropathie).

Pseudoout

CPPD-ziekte kan ook sterk variëren in zijn presentatie. Patiënten kunnen asymptomatisch zijn. Symptomatische patiënten kunnen een acute of chronische ziekte hebben. CPPD-ziekte tast grotere gewrichten vaker aan dan jicht.

Acute CPPD-ziekteaanvallen kunnen een of meerdere gewrichten aantasten. Gewrichtsletsel, operatie of ernstige ziekte kunnen aan een aanval voorafgaan. De knie wordt vaak aangetast, hoewel de ziekte ook de polsen, schouders, enkels, voeten en ellebogen kan aantasten.

Patiënten ervaren vaak pijn, roodheid, warmte en verminderde functie van het aangetaste gewricht. De ziekte verdwijnt meestal vanzelf, hoewel het dagen of weken kan duren om dit te doen.

Chronische CPPD-ziekte kan andere vormen van artritis nabootsen. Symptomen kunnen samengaan met die van degeneratieve artrose, die progressieve gewrichtsdegeneratie veroorzaakt.

Chronische CPPD-ziekte kan ook reumatoïde artritis (RA) imiteren en zich presenteren met symptomen die normaal geassocieerd worden met RA, waaronder ochtendstijfheid, vermoeidheid en beperkte gewrichtsbeweging. Dit type CPPD-ziekte kan meerdere gewrichten van de armen en benen aantasten, en de ontsteking kan gedurende enkele maanden toenemen en afnemen.

Diagnose

Jicht

Als een acute jichtaanval wordt vermoed, zal een arts uw geschiedenis, fysieke onderzoeksresultaten, laboratoriumbevindingen en röntgenfoto’s gebruiken om de diagnose te ondersteunen. Uw bloed kan worden gecontroleerd om te bepalen of u een hoog urinezuurgehalte heeft. De definitieve diagnose is gebaseerd op de identificatie van mononatriumuraatkristallen in een aangetast gewricht, vooral als dit de eerste episode van artritis is.

Identificatie van urinezuurkristallen wordt gedaan door eerst vloeistof uit het gewricht te trekken in een eenvoudige procedure die een arthrocentese wordt genoemd. De gewrichtsvloeistof wordt onderzocht onder gepolariseerde lichtmicroscopie. Onder gepolariseerd licht zien jichtkristallen er naaldvormig en geel uit, een eigenschap die negatieve dubbele breking wordt genoemd.

Als er geen kristallen in gewrichtsvloeistof kunnen worden vastgesteld, kan uw zorgverlener mogelijk nog steeds een diagnose van jicht stellen op basis van uw geschiedenis, röntgenfoto’s en bevindingen bij lichamelijk onderzoek.

Patiënten met urinezuur-nierstenen kunnen symptomen vertonen zoals pijn in de flank of bloed in de urine. Als nierstenen worden vermoed, kan uw arts een CT-scan bestellen, die de aanwezigheid, het aantal en de locatie van nierstenen kan identificeren.

Zodra de aanwezigheid van stenen is vastgesteld, moet uw medische professional de chemische samenstelling van de stenen bepalen om de behandeling te begeleiden. De beste manier om dit te doen is door stenen te analyseren die al zijn gepasseerd. Tests van urinezuurniveaus en zuurgraad (pH) kunnen worden geëvalueerd om de behandeling verder te begeleiden.

Pseudoout

Net als jicht berust de diagnose van CPPD-ziekte uiteindelijk op de identificatie van CPPD-kristallen in gewrichtsvloeistof.

Onder gepolariseerd lichtmicroscopie lijken CPPD-kristallen blauw, een eigenschap die positieve dubbele breking wordt genoemd. Dit onderscheidt hen van de negatief dubbelbrekende kristallen van jicht. SPECT CT en musculoskeletale echografie worden ook gebruikt.

Als er geen kristalanalyse beschikbaar is, kan de diagnose van CPPD-ziekte sterk worden vermoed op basis van uw geschiedenis en röntgenbevindingen. Uw zorgverlener kan vermoeden dat u de ziekte CPPD heeft als u acute artritis heeft van grote gewrichten, vooral van de knieën.

CPPD-ziekte komt vaker voor bij patiënten ouder dan 65 jaar en kan osteoartritis of reumatoïde artritis nabootsen.

Behandeling

Jicht

De behandeling van acute jicht is gericht op het verminderen van pijn en ontsteking. Dit kan worden bereikt met niet-steroïde anti-inflammatoire middelen (NSAID’s), steroïde medicijnen of colchicine.

Alle drie soorten medicijnen kunnen oraal worden gegeven en de keuze van het medicijn hangt af van de tolerantie van de patiënt voor het medicijn en of er naast elkaar bestaande ziekten zijn die het gebruik van een specifiek medicijn uitsluiten. De behandeling moet binnen 24 uur na het begin van de symptomen worden gestart.

Bij chronische jicht is de behandeling gericht op het verlagen van de urinezuurspiegels om acute aanvallen te voorkomen. Er zijn twee manieren om dit te doen: medicijnen geven die de urinezuurproductie verlagen (allopurinol, febuxostat) of medicijnen geven die de urinezuuruitscheiding via de urine verhogen (probenecide).

Een ander medicijn, pegloticase, breekt actief urinezuur af en kan worden gebruikt wanneer andere urinezuurverlagende therapieën niet effectief zijn.

De beslissing om al dan niet met urinezuurverlagende therapie te beginnen, moet individueel worden bepaald en hangt af van hoe vaak een persoon aanvallen heeft, hoe hoog zijn urinezuurspiegel is en of er tophi aanwezig zijn.

Hoewel urinezuurverlagende therapie jichtaanvallen op de lange termijn voorkomt, kunnen ze in feite een acute aanval veroorzaken of verergeren wanneer ze voor het eerst worden gestart. Om die reden worden deze medicijnen niet gestart tijdens een acute opflakkering. Bij het starten van een urinezuurverlagende therapie kunnen ontstekingsremmende medicijnen worden gegeven.

Eenmaal begonnen, is therapie met urinezuurverlagende medicijnen meestal levenslang, dus het vasthouden aan de medicijnen is belangrijk. Aangezien voeding en levensstijl de urinezuurspiegels kunnen beïnvloeden, kan uw zorgverlener een gezond dieet voorschrijven en bepaalde voedingsmiddelen en alcohol vermijden.

Pseudoout

De behandeling van pseudojicht is vooral gericht op het verlichten van symptomen. Net als bij jicht kunnen ontstekingsremmende medicijnen zoals NSAID’s, steroïden of colchicine worden gebruikt om acute episodes te behandelen.

Als slechts één gewricht is aangetast, kunnen zorgverleners proberen de vloeistof uit het gewricht af te voeren (arthrocentese) en steroïden rechtstreeks in het gewricht te injecteren, wat gewrichtspijn en -ontsteking snel kan verlichten. Patiënten met frequente CPPD-aanvallen kunnen een lage dosis colchicine voorgeschreven krijgen om het aantal episodes te verminderen.

Kristal-geïnduceerde artropathieën zoals jicht en CPPD-ziekte kunnen pijnlijk en slopend zijn. Gelukkig bestaat er een verscheidenheid aan behandelingsopties en kunnen de ziekten meestal effectief worden behandeld met medicijnen.

De behandeling is geïndividualiseerd en hangt af van de ernst van uw ziekte en van de aanwezigheid van eventuele naast elkaar bestaande ziekten. Praat met uw zorgverlener over de behandelstrategie die voor u het meest logisch is.