Overzicht van veel voorkomende geneesmiddelen voor vruchtbaarheidsbehandeling

Tijdens de vruchtbaarheidsbehandeling vallen de medicijnen die u kunt nemen in een van de vier algemene categorieën:

Medicijnen bedoeld om de eisprong te stimuleren (vruchtbaarheidsdrugs)
Medicijnen bedoeld om de menstruatiecyclus te onderdrukken of onder controle te houden (gebruikt tijdens IVF)
Medicijnen die bedoeld zijn om een onderliggende medische aandoening te behandelen die van invloed is op uw vruchtbaarheid
Medicijnen bedoeld om andere aspecten van vruchtbaarheid te behandelen

Medicijnen alleen kunnen worden gebruikt, of ze kunnen worden gebruikt naast intra-uteriene inseminatie (IUI), IVF-behandeling of chirurgische ingrepen.

Hoewel onvruchtbaarheid bijna evenveel invloed heeft op mannen als op vrouwen, hebben vrouwen nog steeds meer kans om geneesmiddelen voor vruchtbaarheidsbehandelingen te nemen dan mannen. Dit komt omdat de meeste mannelijke onvruchtbaarheidsproblemen niet met medicijnen kunnen worden behandeld. In sommige situaties kunnen mannen echter ook hormonen of andere medicijnen gebruiken als onderdeel van een vruchtbaarheidsbehandeling.

Clomid

Je hebt waarschijnlijk al eerder van Clomid gehoord, omdat het het meest voorkomende vruchtbaarheidsmedicijn is. Clomid, of clomifeencitraat, is vaak het eerste medicijn dat wordt geprobeerd bij de behandeling van ovulatoire disfunctie. Het kan ook worden aanbevolen in de vroege stadia van de behandeling voor paren met onverklaarbare onvruchtbaarheid. Hoewel het niet gebruikelijk is, kunnen sommige gevallen van mannelijke onvruchtbaarheid worden behandeld met Clomid.

Clomid is een tablet die oraal wordt ingenomen. Meestal wordt Clomid alleen voorgeschreven. Maar het is ook mogelijk om Clomid te combineren met andere medicijnen, vruchtbaarheidsmiddelen of IUI-behandeling.

De meest voorkomende bijwerkingen zijn hoofdpijn, opvliegers en stemmingswisselingen. Sommige risico’s van Clomid-behandeling zijn onder meer het concipiëren van een tweeling of een meerlingzwangerschap van een hogere orde, ovarieel hyperstimulatiesyndroom en visusstoornissen. Bijwerkingen en risico’s zijn mild in vergelijking met de sterkere injecteerbare vruchtbaarheidsmiddelen.

Femara

Femara, of letrozol, was niet bedoeld als vruchtbaarheidsmedicijn. In feite is het een medicijn tegen borstkanker. Het wordt nu echter vaak off-label gebruikt om ovulatieproblemen te behandelen.

Net als Clomid wordt Femara oraal ingenomen. Het kan alleen worden gebruikt, naast andere medicijnen of vruchtbaarheidsmiddelen, of als onderdeel van een IUI-behandeling. Volgens sommige onderzoeken kan Femara effectiever zijn dan Clomid bij vrouwen met PCOS en vrouwen die anderszins Clomid-resistent zijn.(Clomid-resistent betekent gewoon dat Clomid de ovulatie niet stimuleert zoals verwacht.)

Bijwerkingen en risico’s lijken erg op Clomid. Femara is niet veilig om te gebruiken tijdens de zwangerschap. Dat gezegd hebbende, omdat Femara vroeg in de menstruatiecyclus wordt ingenomen voordat de conceptie plaatsvindt, beschouwen de meeste artsen het als veilig wanneer het voor vruchtbaarheidsdoeleinden wordt gebruikt.

Gonadotropines

Gonadotropines zijn de sterkste ovulatiestimulerende geneesmiddelen. Ze bevatten biologisch vergelijkbaar follikelstimulatiehormoon (FSH), luteïniserend hormoon (LH) of een combinatie van beide. Bij vrouwelijke voortplanting zijn dit de hormonen die de eierstokken stimuleren om te rijpen en eieren vrij te geven.

Deze medicijnen worden via een injectie toegediend, meestal in het vetweefsel (ook bekend als subcutane injecties). Uw fertiliteitskliniek zal u instrueren hoe u deze injecties thuis kunt geven. Gonadotropines worden gebruikt tijdens IVF-behandelingen. Vroeger werden deze medicijnen gebruikt bij andere behandelingen, zoals IUI, maar dat is niet langer gebruikelijk.

De meest voorkomende bijwerkingen van gonadotropines zijn hoofdpijn, misselijkheid, een opgeblazen gevoel, gevoelige borsten, stemmingswisselingen en irritatie op de injectieplaats. Uw risico om een tweeling, drieling of meervouden van een hogere orde te krijgen, is aanzienlijk hoger met gonadotropines dan met orale geneesmiddelen zoals Clomid. Uw risico op het ontwikkelen van het ovarieel hyperstimulatiesyndroom is ook veel hoger.

Hoewel gonadotropines voornamelijk bij vrouwen worden gebruikt, kunnen mannen met hypogonadotroop hypogonadisme injecteerbare vruchtbaarheidsmiddelen worden voorgeschreven om de testosteronniveaus te verbeteren en de gezondheid van het sperma te verbeteren.

Gonadotropines die uw arts kan voorschrijven, zijn onder meer:

Bravelle, Fertinex: Deze hormonale vruchtbaarheidsmiddelen zijn ook FSH, behalve dat het hormoon in plaats van kunstmatig in het laboratorium wordt gemaakt, wordt geëxtraheerd en gezuiverd uit de urine van postmenopauzale vrouwen. Deze medicijnen worden als minder krachtig beschouwd dan FSH gemaakt met behulp van recombinant-DNA-technologie, maar ze zijn minder duur.
Follistim (follitropin bèta), Gonal-F (follitropin alfa): deze medicijnen bootsen het hormoon FSH in uw lichaam na. Ze worden gemaakt in een laboratorium met behulp van recombinant-DNA-technologie, waardoor ze bio-vergelijkbaar zijn met natuurlijke hormonen.
Luveris (lutropine-alfa): dit is het LH-hormoon, gemaakt in een laboratorium met behulp van recombinant-DNA-technologie.
Ovidrel (choriogonadotropine alfa), Novarel, Pregnyl, APL: deze medicijnen zijn gemaakt van hCG, het zwangerschapshormoon. Het hormoon hCG is vergelijkbaar met LH in het lichaam. LH is het hormoon dat de eisprong veroorzaakt. Novarel, Pregnyl en APL worden gezuiverd uit de urine van zwangere vrouwen, terwijl Ovidrel in een laboratorium wordt gemaakt met behulp van recombinant-DNA-technologie.
Repronex, Menopur, Pergonal, Humegon: deze vruchtbaarheidsmiddelen zijn gecombineerd LH en FSH, ook bekend als humane menopauzale gonadotropines (hMG). Ze worden niet vaak gebruikt, maar kunnen in sommige speciale gevallen worden gebruikt.

Ovulatie-onderdrukkers

Sommige medicijnen die tijdens de vruchtbaarheidsbehandeling worden gebruikt, onderdrukken de eisprong. Tijdens een IVF-behandeling worden medicijnen gebruikt om de eisprong te voorkomen voordat de eicellen operatief kunnen worden verwijderd. Zodra de eieren in het lichaam zijn geovuleerd, kunnen ze niet worden gevonden of gebruikt voor IVF. Ovulatie kan ook worden onderdrukt om cycli te coördineren met een potentiële eiceldonor of zwangerschapsdrager.

Antagon, Ganirelix, Cetrotide, Orgalutran (ganirelix-acetaat en cetrorelix-acetaat): Deze vruchtbaarheidsmiddelen zijn GnRH-antagonisten. Dit betekent dat ze werken tegen de hormonen LH en FSH in het lichaam, waardoor de eisprong wordt onderdrukt. Ze worden via een injectie ingenomen. De meest voorkomende bijwerkingen zijn buikpijn, hoofdpijn en pijn op de injectieplaats.
Anticonceptiepillen: deze kunnen worden voorgeschreven voor de maand vóór de IVF-behandeling. Geboortebeperking kan ook therapeutisch worden gebruikt. Vrouwen met PCOS die niet op Clomid reageren, kunnen bijvoorbeeld beter op het medicijn reageren als ze twee maanden voorafgaand aan de behandeling anticonceptiepillen nemen.
Lupron, Synarel, Suprecur, Zoladex (leuprolide-acetaat, nafareline-acetaat, busereline, gosereline): deze medicijnen zijn GnRH-agonisten of gonadotropine-releasing hormoonagonisten. Ze veroorzaken een aanvankelijke stijging van de productie van FSH en LH, maar zorgen er vervolgens voor dat het lichaam stopt met de productie van FSH en LH. Dit voorkomt de eisprong. Deze medicijnen worden meestal gebruikt tijdens een IVF-behandeling, waardoor de arts de eisprong kan controleren met gonadotropines. Ze kunnen ook worden gebruikt om endometriose of vleesbomen te behandelen. De meest voorkomende bijwerkingen zijn opvliegers, hoofdpijn, stemmingswisselingen en vaginale droogheid.

Andere vruchtbaarheidsproblemen

Vruchtbaarheidsdrugs zijn medicijnen die bedoeld zijn om de eierstokken te stimuleren. Dit zijn echter niet de enige medicijnen die uw arts kan voorschrijven tijdens de vruchtbaarheidsbehandeling.

Aspirine of heparine: als u een herhaalde miskraam heeft gehad, of als bij u een bloedtrombofilie-stoornis is vastgesteld (een situatie waarin kleine bloedstolsels kunnen leiden tot zwangerschapsverlies), kan uw arts u een dagelijkse baby-aspirine of injecties van de bloed- verdunningsmiddel heparine.
Oestrogeen: Uw arts kan oestrogeen vaginale zetpillen voorschrijven als uw endometriumslijmvlies te dun is, als u vaginale droogheid of pijn ervaart tijdens geslachtsgemeenschap, of om de kwaliteit van uw baarmoederhalsslijm te verbeteren. Een mogelijke bijwerking van Clomid-gebruik is dikker baarmoederhalsslijm, dat de conceptie kan verstoren. Langdurig gebruik van Clomid kan ook leiden tot een dunnere endometriumvoering. Oestrogeen kan helpen bij deze problemen.
Progesteron: Uw arts kan suppletie met progesteron voorschrijven, hetzij als vaginale zetpil of via injecties. Vaginale progesteronzetpillen kunnen worden voorgesteld als u een terugkerende miskraam ervaart of een vermoedelijk luteale fase-defect heeft. Injecteerbaar progesteron wordt het meest gebruikt tijdens een IVF-behandeling.

Onderliggende voorwaarden

Soms vermindert een onderliggende medische aandoening uw vruchtbaarheid. In deze gevallen moet dat probleem eerst worden behandeld. Het behandelen van het onderliggende probleem kan voldoende zijn om uw vruchtbaarheid te verbeteren. Na de behandeling kunt u mogelijk zelfstandig zwanger worden.

In andere gevallen is echter een combinatie van oplossingen vereist. Mogelijk moet u naast vruchtbaarheidsmedicijnen of chirurgische ingrepen ook voor het medische probleem worden behandeld.

Antibiotica: Infectie van het voortplantingsstelsel kan de vruchtbaarheid bij zowel mannen als vrouwen verminderen. In sommige gevallen kan een infectie leiden tot littekens. Deze littekens kunnen voorkomen dat het ei en het sperma elkaar ontmoeten. Zolang er geen littekens zijn, kunnen antibiotica alleen voldoende zijn om de vruchtbaarheid te verbeteren. Als de eileiders echter verstopt zijn of met vloeistof zijn gevuld, is ook een operatie of IVF-behandeling vereist.
Glucofaag (metformine): Metformine is een diabetesmedicijn, bedoeld voor de behandeling van mensen met insulineresistentie. Vrouwen met PCOS worden vaak gediagnosticeerd met insulineresistentie. Sommige onderzoeken hebben aangetoond dat behandeling met metformine kan helpen bij het herstarten of reguleren van de eisprong bij vrouwen met PCOS. Andere studies hebben aangetoond dat het het aantal miskramen kan verminderen en Clomid kan helpen werken bij vrouwen die niet alleen op Clomid konden ovuleren.
Parlodel en Dostinex (bromocriptine en cabergoline): deze medicijnen zijn dopamine-agonisten. Ze kunnen worden voorgeschreven bij hyperprolactinemie. Hyperprolactinemie is een aandoening waarbij de hormoonspiegels van prolactine abnormaal hoog zijn. Hoge prolactinespiegels kunnen bij vrouwen een onregelmatige of afwezige eisprong veroorzaken en bij mannen een laag aantal zaadcellen. Parlodel en Dostinex kunnen de prolactinespiegels verlagen. Mogelijke bijwerkingen zijn hoofdpijn, verstopte neus, hoofdpijn en duizeligheid. Soms kan dit de ovulatie of de normale spermaproductie terugbrengen. In andere gevallen is een operatie of aanvullende vruchtbaarheidsbehandelingen nodig.
Schildklierregulerende medicijnen voor hypothyreoïdie of hyperthyreoïdie: Een onder- of overfunctionerende schildklier kan vruchtbaarheidsproblemen veroorzaken bij mannen en vrouwen. Vrouwen kunnen onregelmatige cycli hebben, terwijl mannen een laag aantal zaadcellen kunnen hebben. Ontregeling van de schildklier kan ook vermoeidheid en gewichtstoename veroorzaken. Obesitas kan de vruchtbaarheid verder beïnvloeden.