Vernauwing van de bloedvaten in de benen treedt op wanneer vetafzettingen, plaques genoemd, zich ophopen in de slagaders die de beenspieren van bloed voorzien. Deze aandoening vermindert de bloedstroom en beperkt de zuurstof die de spieren en weefsels bereikt. De medische term voor deze aandoening is perifeer vaatlijden en het ontwikkelt zich vaak geleidelijk gedurende vele jaren. Vroegtijdige opsporing en behandeling helpen ernstige complicaties zoals weefselschade of verlies van ledematen te voorkomen.
Oorzaken van vernauwing van bloedvaten in de benen
Vernauwing van bloedvaten in de benen ontstaat voornamelijk door een proces dat atherosclerose wordt genoemd. Dit proces is de ophoping van vetafzettingen, cholesterol, calcium en andere stoffen in de wanden van de slagaders. Na verloop van tijd vormen deze stoffen plaques die de slagaders verharden en verdikken. De verdikte slagaders verliezen elasticiteit en worden nauwer, waardoor de bloedstroom naar de beenspieren en weefsels wordt beperkt. Onderstaande factoren dragen bij aan de ontwikkeling en progressie van dit proces.
1. Hoge cholesterolwaarden in het bloed
Een teveel aan cholesterol in het bloed draagt direct bij aan plaquevorming. Low-density lipoproteïne, bekend als “slecht cholesterol”, dringt de binnenbekleding van de slagaderwand binnen en veroorzaakt een ontsteking. Het lichaam reageert door immuuncellen te sturen om de cholesterol te absorberen, wat leidt tot de vorming van vettige strepen. Deze strepen groeien uit tot plaques die de slagaders vernauwen.
Een dieet rijk aan verzadigde vetten en transvetten verhoogt het cholesterolgehalte. Na verloop van tijd worden de slagaderwanden dikker en wordt de bloedstroom naar de benen beperkt.
2. Hoge bloeddruk
Hoge bloeddruk beschadigt de binnenbekleding van de slagaders. Door de herhaalde druk op de slagaderwanden ontstaan er kleine scheurtjes waardoor cholesterol en andere stoffen zich kunnen ophopen. Het genezingsproces vormt littekenweefsel dat de slagaderwanden dikker en stijver maakt.
Deze schade versnelt de opbouw van plaques en vermindert de flexibiliteit van de slagaders. Stijve slagaders kunnen niet goed uitzetten om het bloed soepel te laten stromen, waardoor het risico op verstoppingen in de benen toeneemt.
3. Roken van tabak
Chemische stoffen in sigarettenrook beschadigen de binnenbekleding van de slagaders en verminderen het vermogen van de bloedvaten om te ontspannen en wijder te worden. Roken bevordert ook ontstekingen, verhoogt de bloedstolling en verlaagt het niveau van het beschermende high-density lipoproteïne cholesterol.
Nicotine vernauwt de bloedvaten, waardoor de bloedstroom verder afneemt. Mensen die regelmatig roken hebben een veel hoger risico op het ontwikkelen van slagadervernauwing in de benen, zelfs op jonge leeftijd.
4. Diabetes mellitus
Diabetes beschadigt zowel kleine als grote bloedvaten via verschillende mechanismen. Een hoge bloedsuikerspiegel bevordert ontstekingen, verhoogt de productie van schadelijke vrije radicalen en verandert het vetmetabolisme. Deze effecten versnellen de vorming van plaques in de slagaders.
Daarnaast beschadigt diabetes de zenuwen die de bloedvatfunctie regelen, waardoor de bloedsomloop in de benen verslechtert. Mensen met diabetes ervaren vaak een ernstigere vernauwing van de bloedvaten in vergelijking met mensen zonder diabetes.
5. Obesitas en gebrek aan lichaamsbeweging
Overgewicht verhoogt de belasting van het hart en verhoogt de bloeddruk en het cholesterolgehalte. Obesitas bevordert ook insulineresistentie, waardoor het risico op diabetes toeneemt. Samen creëren deze factoren ideale omstandigheden voor de ontwikkeling van atherosclerose.
Gebrek aan lichaamsbeweging vermindert verder de bloedcirculatie en verzwakt de spieren die helpen bij het terugpompen van bloed naar het hart. Regelmatige lichaamsbeweging helpt om de slagaders soepel te houden, verbetert de bloeddoorstroming en verlaagt het risico op de opbouw van plaque.
6. Familiegeschiedenis en leeftijd
Een familiegeschiedenis van hart- en vaatziekten verhoogt de kans op het ontwikkelen van slagadervernauwing. Genetische factoren beïnvloeden het cholesterolmetabolisme, de bloeddrukregeling en de structuur van de bloedvatwanden. Mensen met een naast familielid dat op jonge leeftijd een slagaderziekte heeft ontwikkeld, hebben een hoger risico.
Leeftijd speelt ook een rol. Naarmate iemand ouder wordt, verliezen de slagaders op natuurlijke wijze elasticiteit en worden ze vatbaarder voor schade en ophoping van plaque. De meeste mensen beginnen na hun 50e tekenen van deze aandoening te vertonen, vooral als er andere risicofactoren aanwezig zijn.
7. Chronische nierziekte
Chronische nierziekte verandert de calcium- en fosfaatbalans in het bloed, waardoor verkalking van de slagaders wordt bevorderd. Verkalkte slagaders worden stijf en nauw, waardoor de bloedstroom wordt verminderd. Deze aandoening verhoogt ook de bloeddruk en ontstekingen, die beide de ontwikkeling van atherosclerose versnellen.
Mensen met een chronische nierziekte hebben vaak last van ernstigere en diffusere vernauwingen van de slagaders, waaronder slagaders in de benen.
8. Overmatig alcoholgebruik en stress
Overmatig alcoholgebruik verhoogt de bloeddruk en beschadigt de binnenbekleding van de slagaders. Chronische stress verhoogt de productie van hormonen zoals cortisol en adrenaline, die de bloedvaten vernauwen en de bloeddruk verhogen. Beide factoren dragen bij tot de geleidelijke verslechtering van de gezondheid van de slagaders.
Symptomen van bloedvatvernauwing in de benen
1. Pijn in de benen bij beweging
Een van de meest voorkomende symptomen van vernauwing van de bloedvaten in de benen is pijn tijdens het lopen, traplopen of andere vormen van lichaamsbeweging. De pijn begint meestal in de kuiten, maar kan ook optreden in de dijen of billen, afhankelijk van welke slagaders zijn aangetast.
Deze pijn ontstaat omdat spieren meer zuurstof nodig hebben als ze werken. Vernauwde slagaders kunnen niet genoeg zuurstofrijk bloed leveren, waardoor de spieren pijn doen of moe aanvoelen. De pijn verdwijnt meestal na een paar minuten rust omdat de zuurstofbehoefte afneemt. Na verloop van tijd, als de vernauwing van de bloedvaten erger wordt, kan de pijn zelfs tijdens kortere wandelingen of in rust optreden.
2. Gevoelloosheid of zwakte in de benen
Verminderde doorbloeding veroorzaakt vaak gevoelloosheid, tintelingen of zwakte in een of beide benen. Je benen kunnen zwaar aanvoelen, vooral tijdens het bewegen. De zwakte is het gevolg van onvoldoende zuurstof en voedingsstoffen die de spieren en zenuwen bereiken. Als je deze sensaties vaak ervaart, kan de vernauwing van de bloedvaten al ernstig zijn.
3. Koude in het onderbeen of de voet
Een vernauwde slagader zorgt ervoor dat er minder warm bloed het onderbeen en de voet bereikt. Daardoor kan het ene been of de voet kouder aanvoelen dan het andere. Je kunt het temperatuurverschil merken door beide benen aan te raken. Dit symptoom wordt duidelijker bij koud weer omdat een slechte bloedstroom een goede warmteverdeling verhindert.
4. Veranderingen in huidskleur
Vernauwing van de bloedvaten beïnvloedt de kleur van de huid op de benen en voeten. De huid ziet er vaak bleek, blauwachtig of heeft een roodpaarse tint, afhankelijk van de bloedstroom en de positie. Als het been naar beneden hangt, zorgt de zwaartekracht ervoor dat er meer bloed in het onderste lidmaat wordt gepompt, waardoor de huid er donker of verkleurd uit kan zien. Als het been wordt opgetild, kan de huid bleek worden door onvoldoende doorbloeding.
Deze veranderingen laten zien dat de weefsels niet genoeg zuurstof krijgen. Blijvende verkleuring kan duiden op weefselschade, wat kan leiden tot zweren of gangreen als het niet behandeld wordt.
5. Langzaam helende wonden op de benen of voeten
Een verminderde bloedtoevoer vertraagt de wondgenezing omdat de weefsels minder zuurstof en minder immuuncellen krijgen. Kleine snijwonden of blaren op de benen of voeten kunnen 3-4 weken nodig hebben om te genezen.
Dit symptoom treedt meestal op bij mensen met diabetes omdat een hoge bloedsuikerspiegel de bloedvaten en zenuwen verder beschadigt. In combinatie met slagadervernauwing wordt het risico op niet-genezende zweren erg groot.
6. Glanzende huid en haaruitval op de benen
Langdurige slechte bloedcirculatie verandert het uiterlijk van de huid. De huid op de onderbenen kan dun, glanzend en strak worden. Haar kan stoppen met groeien op de benen of voeten omdat de haarzakjes niet genoeg bloed krijgen om de groei te ondersteunen.
7. Zwakke pols in de benen of voeten
Een arts kan een zwakke of afwezige polsslag vaststellen in de slagaders van de benen en voeten. Gezonde slagaders produceren een sterke, regelmatige polsslag die een normale bloedstroom weerspiegelt. Vernauwde slagaders verminderen of elimineren deze polsslag. Het controleren van de polsslag op de bovenkant van de voet of achter de enkel helpt bij het beoordelen van de ernst van de verstopping.
Je kunt een zorgverlener vragen om de enkel-brachiale index te meten, die de bloeddruk in de enkel en in de arm vergelijkt om de bloedstroom te evalueren.
8. Spierkrampen tijdens de nacht
Verminderde doorbloeding en zuurstoftekort kunnen spierkrampen veroorzaken, vooral ’s nachts. De spierkrampen komen meestal voor in de kuiten, voeten of tenen. Deze spierkrampen verschillen van gewone krampen veroorzaakt door uitdroging of overbelasting omdat ze zelfs optreden zonder fysieke activiteit.
De spierkrampen kunnen je wakker maken en het moeilijk maken om te slapen. Regelmatig rekken en warme voetbaden kunnen het ongemak verminderen, maar behandeling van de vernauwing van de bloedvaten is nodig om dit symptoom op de lange termijn te verlichten.
9. Zwakte of vermoeidheid na het lopen van korte afstanden
Naarmate de ziekte vordert, kan zelfs minimale activiteit vermoeidheid in de benen veroorzaken. De spieren kunnen de inspanning niet volhouden zonder voldoende zuurstof. De benen kunnen zwaar of moe aanvoelen na korte afstanden lopen, lang staan of een paar trappen oplopen.
Wanneer moet je medische hulp inroepen?
Je moet medische evaluatie zoeken als je aanhoudende pijn in je been opmerkt tijdens het lopen, kleurveranderingen in de huid, traag genezende wonden of gevoelloosheid. Een vroege diagnose stelt artsen in staat om de mate van vernauwing van de bloedvaten te beoordelen en behandelingsopties aan te bevelen zoals veranderingen in levensstijl, medicijnen of chirurgische ingrepen.
Het negeren van deze symptomen verhoogt het risico op ernstige complicaties, waaronder infectie, weefseldood of amputatie. Onmiddellijke medische zorg is essentieel als het been plotseling koud, bleek of pijnlijk wordt, wat kan duiden op een acute verstopping.
Discussion about this post