Overzicht
Wat zijn slaapstoornissen in het circadiane ritme?
Slaapstoornissen met een circadiaans ritme zijn een groep slaapstoornissen die allemaal het gemeenschappelijke kenmerk hebben van een verstoring in de timing van de slaap. Circadiaan in het Latijn betekent “rond of ongeveer” (circa) “een dag” (diem). Circadiaans ritme is de naam die wordt gegeven aan de 24-uurs “interne klok” van uw lichaam. Deze interne klok regelt de slaap-waakcyclus van je lichaam.
Helpen om “uw interne klok in te stellen” gedurende een 24-uursdag is de visuele aanwijzing van licht – met name de helderheid/het type licht, de hoeveelheid tijd die aan licht wordt blootgesteld en bij blootstelling aan licht. Licht wordt via uw ogen naar een specifiek “controlecentrum” van uw hersenen gestuurd. Er zijn echter andere factoren die de interne klok van je lichaam beïnvloeden, waaronder melatonine (een hormoon dat in je hersenen vrijkomt en een rol speelt bij de slaap), fysieke activiteit en sociaal gedrag. Uw leeftijd kan ook uw gevoeligheid voor de slaap-waakcyclus beïnvloeden.
Bij slaapstoornissen in het circadiaans ritme is er sprake van een van deze problemen:
- Je hebt moeite om in slaap te vallen.
- Je hebt moeite om door te slapen en wordt tijdens de slaapcyclus vaak meerdere keren wakker.
- Je wordt te vroeg wakker en kunt niet meer slapen.
Wat zijn de meest voorkomende vormen van slaapstoornissen in het circadiane ritme?
De meest voorkomende soorten slaapstoornissen in het circadiane ritme zijn:
Vertraagde slaapfasestoornis: Als u deze slaapstoornis heeft, gaat u slapen en wordt u meer dan twee uur later wakker dan wat doorgaans als een normale slaap-waakcyclus wordt beschouwd. U bent bijvoorbeeld een “nachtbraker” die misschien pas om 02.00 uur of later in slaap kan vallen, maar dan pas om 15.00 uur uitslaapt
Andere veel voorkomende kenmerken van een vertraagde slaapfasestoornis zijn:
- Vaak ben je ’s avonds laat het meest alert, productief en creatief.
- Als je gedwongen wordt vroeg op te staan, ben je overdag slaperig.
- Je wordt vaak gezien als lui, ongemotiveerd of een slechte presteerder die altijd te laat is voor ochtendverantwoordelijkheden.
- Komt het meest voor bij adolescenten en jonge volwassenen.
- Kan in gezinnen lopen.
Geavanceerde slaapfasestoornis: Als u deze slaapstoornis heeft, valt u in de vroege avond in slaap (18.00 uur tot 21.00 uur) en wordt u vroeg in de ochtend (2 uur tot 5.00 uur) wakker.
Andere veel voorkomende kenmerken van een gevorderde slaapfasestoornis zijn:
- U klaagt meestal over het wakker worden in de vroege ochtend of slapeloosheid en u bent slaperig in de late namiddag of vroege avond.
- Komt het meest voor op middelbare leeftijd en bij oudere volwassenen.
- Kan in gezinnen lopen.
Jetlag: Als u deze slaapstoornis heeft, is de interne klok van uw lichaam verstoord door een lange vliegreis naar een bestemming die twee of meer tijdzones verschilt van uw huis. Deze verstoring van de slaap-waakcyclus maakt het moeilijk om je aan te passen en te functioneren in de nieuwe tijdzone. Reizen naar het oosten is moeilijker dan reizen naar het westen, omdat het gemakkelijker is om de slaap uit te stellen dan om de slaap vooruit te zetten.
Gemeenschappelijke kenmerken van een jetlag zijn:
- Verandering in eetlust.
- Veranderingen in de gastro-intestinale (maag en darm) functie.
- Algemene vermoeidheid.
- Algemeen gevoel van onbehagen of onbehagen en stemmingsstoornissen.
Ploegenwerkstoornis: U kunt deze slaapstoornis hebben als u vaak van dienst wisselt of ’s nachts werkt. Deze werkschema’s zijn in strijd met het natuurlijke circadiane ritme van uw lichaam, waardoor het moeilijk is om u aan de verandering aan te passen. Ploegendienststoornis wordt geïdentificeerd door een constant of terugkerend patroon van slaaponderbrekingen dat resulteert in slapeloosheid of overmatige slaperigheid.
Andere veel voorkomende kenmerken van een ploegendienststoornis zijn:
- Aanhoudende vermoeidheid.
- Algemeen gevoel van onbehagen of onbehagen, stemmingsstoornis.
- Gastro-intestinale problemen.
- Verminderde zin in seks.
Andere gezondheidsrisico’s zijn onder meer een verhoogd risico op alcohol- en middelenmisbruik, gewichtstoename, hoge bloeddruk, hartaandoeningen en borst- en endometriumkanker. Deze slaapstoornis wordt het meest gezien bij mensen die nacht- of vroege ochtenddiensten hebben.
Onregelmatig slaap-waakritme: Deze slaapstoornis heeft een ongedefinieerde slaap-waakcyclus. U mag meerdere dutjes doen gedurende een periode van 24 uur. Symptomen zijn onder meer aanhoudende (chronische) slapeloosheid, overmatige slaperigheid of beide. Deze aandoening wordt vaker gezien bij mensen met neurologische aandoeningen zoals dementie, bij verpleeghuisbewoners, bij kinderen met een verstandelijke beperking en bij mensen met traumatisch letsel aan de hersenen.
Niet-24-uurs slaap-waaksyndroom: Als u deze slaapstoornis heeft, houdt u dezelfde slaap- en waaktijd aan, maar is uw “interne klok” langer dan 24 uur. Wanneer dit het geval is, verandert de feitelijke slaap-waakcyclus elke dag, waarbij de tijd elke dag een tot twee uur wordt uitgesteld. Deze aandoening komt het meest voor bij blinde mensen.
Symptomen en oorzaken
Wat veroorzaakt slaapstoornissen in het circadiane ritme?
Slaapstoornissen in het circadiaans ritme worden veroorzaakt door een voortdurende of incidentele verstoring van het slaappatroon. De verstoring is het gevolg van een storing in uw “interne lichaamsklok” of een mismatch tussen uw “interne lichaamsklok” en de externe omgeving (bijvoorbeeld sociale en werkvereisten), wat de timing en duur van de slaap beïnvloedt. Deze circadiane mismatch veroorzaakt problemen met functioneren op het werk, op school en bij sociale activiteiten.
Situaties die een slaapstoornis met circadiaans ritme kunnen veroorzaken, zijn onder meer:
- Frequente wisselingen in ploegendienst.
- Jetlag.
- Frequente veranderingen in de tijd om naar bed te gaan en de tijd om wakker te worden.
- Hersenschade als gevolg van medische aandoeningen zoals beroerte, dementie, hoofdletsel verstandelijke handicaps.
- Blindheid of gebrek aan blootstelling aan zonlicht gedurende lange tijd.
- Bepaalde drugs.
- Slechte slaaphygiëne (gebrek aan praktijken, gewoonten en andere factoren die slaap van goede kwaliteit bevorderen).
- Oudere leeftijd.
Wat zijn de symptomen van slaapstoornissen in het circadiane ritme?
Symptomen van slaapstoornissen in het circadiane ritme zijn onder meer:
-
Slapeloosheid (moeite met inslapen of doorslapen).
- Overmatige slaperigheid overdag.
- Moeite met wakker worden in de ochtend.
- Slaapverlies.
-
Depressie.
- Stress in relaties.
- Slechte werk/schoolprestaties.
- Onvermogen om aan sociale verplichtingen te voldoen.
Diagnose en tests
Hoe worden slaapstoornissen in het circadiane ritme gediagnosticeerd?
De diagnose van slaapstoornissen in het circadiane ritme kan een uitdaging zijn en vereist vaak overleg met een slaapspecialist.
Uw zorgspecialist zal informatie verzamelen over uw slaap- en werkschemageschiedenis en u vragen een slaapdagboek bij te houden gedurende één tot twee weken. Uw zorgverlener sluit ook andere slaap- en medische aandoeningen uit, waaronder narcolepsie, die vaak een vertraagde slaapfasestoornis nabootst.
Slaapdagboeken worden vaak gebruikt in combinatie met een polshorloge-achtig apparaat (een actigraph genaamd) dat slaap- en waakactiviteit registreert in de loop van dagen tot weken. Soms kunnen slaaponderzoeken ’s nachts en overdag nodig zijn. Slaaponderzoeken zijn afgestemd op het slaappatroon van het individu. Zo kan bijvoorbeeld overdag een slaaponderzoek ‘overnachting’ worden uitgevoerd in een ploegendienst. Het meten van lichaamstemperatuur en melatonineniveaus zijn andere nuttige tests.
Beheer en behandeling
Hoe worden slaapstoornissen in het circadiane ritme behandeld?
Behandelingsopties voor slaapstoornissen in het circadiane ritme variëren op basis van het type stoornis en de mate waarin het uw kwaliteit van leven beïnvloedt. Uw zorgverlener stelt een persoonlijk behandelplan op, waardoor uw kans op succes groter wordt. De meeste behandelplannen vereisen een combinatie van benaderingen.
Behandelingsopties omvatten:
Leefstijl- en gedragstherapie: Deze aanpak stimuleert veranderingen om de slaap te verbeteren en goede slaapgewoonten te ontwikkelen. Goede slaapgewoonten omvatten het handhaven van regelmatige slaap-waaktijden (zelfs in het weekend en op vakanties); dutjes vermijden (uitzondering: ploegenarbeiders); het ontwikkelen van een regelmatige routine van lichaamsbeweging (vermijd intensieve lichaamsbeweging binnen een uur voor het slapengaan); en het vermijden van alcohol, cafeïne, nicotine en stimulerende activiteiten binnen enkele uren voor het slapengaan.
Heldere lichttherapie: Felle lichttherapie wordt gebruikt om de slaap te vervroegen of uit te stellen. De timing van deze behandeling is van cruciaal belang en vereist begeleiding van een slaapspecialist. Heldere lichttherapie werkt door de circadiane klok opnieuw in te stellen om meer synchroon te lopen met de cyclus van licht en donker op aarde. Er is licht met een hoge intensiteit (2.000 tot 9.500 lux) nodig en de duur en timing van de blootstelling varieert van één tot twee uur.
Blootstelling aan fel licht in de ochtend kan u helpen als u een vertraagde slaapstoornis heeft. U moet ook uw blootstelling aan licht ’s avonds en’ s nachts verminderen door de binnenverlichting te verminderen en heldere tv- en computerschermen te vermijden. Blootstelling aan fel licht in de avond kan helpen als u een gevorderde slaapstoornis heeft.
medicijnen: Medicijnen zoals melatonine (verkrijgbaar over de toonbank), middelen die het ontwaken bevorderen (zoals modafinil [Provigil®]) of cafeïne, en kortdurende slaaphulpmiddelen kunnen worden gebruikt om de slaap-waakcyclus aan te passen en te handhaven volgens het gewenste schema. Tasimelteon (Hetlioz®) is goedgekeurd voor de behandeling van een niet-24-uurs slaap-waakstoornis.
chronotherapie: Deze therapiebenadering maakt gebruik van progressieve vooruitgang of vertraging (drie uur per twee dagen) van de slaaptijd, afhankelijk van het type en de ernst van de aandoening. Dit type therapie vereist een vastberaden inzet van u en uw partner, aangezien het weken kan duren om de slaap-waakcyclus met succes te veranderen. Zodra het gewenste schema is bereikt, moet u dit normale slaap-waakschema aanhouden.
Vooruitzichten / Prognose
Slaapstoornissen in het circadiaans ritme worden veroorzaakt door een voortdurende of incidentele verstoring van het slaappatroon. Er zijn veel soorten slaapstoornissen in het circadiane ritme. Elk heeft zijn eigen kenmerken. Behandelingen zijn gebaseerd op het type slaapstoornis dat u heeft en de mate waarin deze de kwaliteit van uw leven beïnvloedt. Aarzel nooit om contact op te nemen met uw zorgverlener als u veranderingen in uw slaappatroon ervaart of vragen heeft over uw behandeling of andere behandelmogelijkheden.
Discussion about this post