Type-1-diabetes ontstaat wanneer het immuunsysteem de insulineproducerende cellen in de alvleesklier aanvalt en vernietigt. De alvleesklier produceert weinig of geen insuline, waardoor de bloedsuikerspiegel gevaarlijk hoog wordt. Vroegtijdige herkenning van de symptomen kan levensbedreigende complicaties voorkomen en een snelle behandeling mogelijk maken.
Hoe type-1-diabetes zich ontwikkelt
Het immuunsysteem identificeert insulineproducerende bètacellen ten onrechte als vreemde indringers en vernietigt deze cellen gedurende vele maanden of soms jaren. Naarmate de vernietiging van bètacellen vordert, neemt de insulineproductie geleidelijk af. Wanneer ongeveer 90% van de bètacellen vernietigd is, begint de bloedsuikerspiegel boven het normale bereik te stijgen en verschijnen de symptomen.
Vroege symptomen van type-1-diabetes
Overmatige dorst en frequent urineren
Een hoge bloedsuikerspiegel zorgt ervoor dat de nieren overuren moeten maken om overtollige glucose uit het bloed te filteren. De nieren kunnen niet alle glucose opnieuw absorberen, waardoor de glucose in de urine terechtkomt, waarbij water met de glucose wordt meegezogen. Dit proces zorgt voor grote hoeveelheden urine, waardoor je vaak naar het toilet moet, vooral ’s nachts.
Het lichaam verliest aanzienlijke hoeveelheden water door overmatig urineren, wat leidt tot intense dorst. Je kunt merken dat je veel meer water drinkt dan normaal, maar toch een dorstgevoel hebt. De cyclus dorst-urineren gaat door als de bloedsuikerspiegel verhoogd blijft.
Onverklaarbaar gewichtsverlies
Wanneer cellen geen glucose kunnen opnemen voor energie door onvoldoende insuline, begint het lichaam vet- en spierweefsel af te breken als brandstof. Deze afbraak veroorzaakt een snel, onverklaarbaar gewichtsverlies ondanks een normale of toegenomen eetlust. Het gewichtsverlies duurt vaak enkele weken en kan dramatisch zijn, sommige mensen verliezen 5-10 kilo.
Het gewichtsverlies vindt plaats omdat glucose de cellen niet effectief kan binnendringen zonder voldoende insuline. Cellen verhongeren in wezen terwijl glucose zich ophoopt in de bloedbaan, waardoor het lichaam gedwongen wordt opgeslagen vetten en eiwitten te gebruiken voor energie.
Toegenomen honger
Cellen in het hele lichaam kunnen glucose niet goed gebruiken zonder voldoende insuline. Ondanks een hoge bloedsuikerspiegel geven de cellen de hersenen een signaal dat ze meer energie nodig hebben, wat leidt tot intense honger. Het kan zijn dat je meer eet dan normaal, maar dat je gewicht blijft verliezen en je hongerig blijft voelen.
Vermoeidheid
Cellen kunnen glucose niet effectief omzetten in energie zonder voldoende insuline. Dit celenergietekort veroorzaakt vermoeidheid die niet verlicht wordt door rust. De vermoeidheid beïnvloedt zowel het fysieke als het mentale energieniveau, waardoor dagelijkse activiteiten uitputtend aanvoelen.
Een hoge bloedsuikerspiegel draagt ook bij aan vermoeidheid omdat het de bloedsomloop en zuurstoftoevoer naar weefsels beïnvloedt. Uitdroging door overmatig urineren draagt ook bij aan vermoeidheid.
Secundaire symptomen die kunnen optreden
Wazig zicht
Een verhoogde bloedsuikerspiegel zorgt ervoor dat vloeistof in en uit het oogweefsel schuift, waaronder de lens. Deze vloeistofveranderingen veranderen de vorm van de lens, waardoor het vermogen van het oog om goed scherp te stellen wordt aangetast. Het zicht kan de hele dag door schommelen en helderder of waziger worden naarmate de bloedsuikerspiegel verandert.
Wazig zien verbetert meestal zodra de bloedsuikerspiegel door behandeling stabiliseert. Onbehandelde hoge bloedsuikerspiegels kunnen na verloop van tijd echter permanente oogschade veroorzaken.
Langzaam helende wonden en frequente infecties
Een hoge bloedsuikerspiegel belemmert de werking van het immuunsysteem en vermindert de bloedtoevoer naar weefsels. Witte bloedcellen functioneren minder goed in een omgeving met een hoog glucosegehalte, waardoor het lichaam vatbaarder is voor bacteriële en schimmelinfecties. Wonden genezen langzamer omdat verhoogde glucosespiegels het normale genezingsproces verstoren.
Je kunt merken dat snij- en schaafwonden langer duren om te genezen, of last hebben van terugkerende huidinfecties, terugkerende urineweginfecties of terugkerende schimmelinfecties.
Misselijkheid en braken
Als het lichaam vet afbreekt voor energie bij afwezigheid van voldoende insuline, produceert de lever ketonen. Hoge concentraties ketonen maken het bloed zuur, wat misselijkheid en braken veroorzaakt. Deze aandoening – diabetische ketoacidose genoemd – is een medisch noodgeval dat onmiddellijke behandeling vereist.
Ketonen zorgen ook voor een fruitige of acetonachtige geur in de adem. Sommige mensen merken deze kenmerkende geur op voordat andere symptomen van ketoacidose zich ontwikkelen.
Stemmingswisselingen en prikkelbaarheid
Bloedsuikerschommelingen beïnvloeden de hersenfunctie en de neurotransmitterbalans, wat leidt tot stemmingswisselingen, prikkelbaarheid en concentratieproblemen. Een hoge bloedsuikerspiegel kan gevoelens van angst, depressie of emotionele instabiliteit veroorzaken.
Uitdroging en vermoeidheid door diabetes symptomen dragen ook bij aan stemmingswisselingen. Slaapverstoring door veelvuldig urineren ’s nachts beïnvloedt de emotionele regulatie en het cognitief functioneren.
Tijdlijn van symptoomontwikkeling
Type 1-diabetes symptomen ontwikkelen zich meestal in de loop van enkele weken tot enkele maanden, hoewel de tijdlijn varieert tussen individuen. De auto-immuunvernietiging van bètacellen kan enkele jaren duren voordat de symptomen verschijnen – een periode die de wittebroodsweken wordt genoemd.
De eerste symptomen lijken vaak mild of lijken op symptomen van andere veel voorkomende aandoeningen zoals virale infecties of stress. De symptomen verergeren geleidelijk naarmate de insulineproductie afneemt. Sommige mensen ervaren een snel begin van ernstige symptomen, terwijl anderen subtiele veranderingen opmerken die geleidelijk intenser worden.
Kinderen en adolescenten ontwikkelen de symptomen vaak sneller dan volwassenen. Volwassenen kunnen een langzamere progressie doormaken, ook wel latente auto-immuundiabetes bij volwassenen of type 1,5-diabetes genoemd.
Waarschuwingssignalen die onmiddellijke medische behandeling vereisen
Bepaalde symptomen duiden op diabetische ketoacidose – een levensbedreigende complicatie die onmiddellijke medische zorg vereist:
- Aanhoudend braken waardoor je geen vocht binnen kunt houden
- Ernstige uitdroging met duizeligheid of flauwvallen
- Snelle, diepe ademhaling of kortademigheid
- Fruitige of acetonachtige ademgeur
- Hevige buikpijn
- Extreme zwakte of verwardheid
- Verlies van bewustzijn
Deze symptomen ontwikkelen zich wanneer ketonspiegels gevaarlijk hoog worden, waardoor het bloed te zuur wordt. Zonder onmiddellijke behandeling kan diabetische ketoacidose coma of de dood veroorzaken.
Verschillen tussen type-1-diabetesverschijnselen en type-2-diabetesverschijnselen
Type 1-diabetesverschijnselen treden meestal plotselinger en ernstiger op dan type 2-diabetesverschijnselen. Type 1 ontwikkelt zich meestal in de kindertijd, adolescentie of jonge volwassenheid, terwijl type 2 zich meestal ontwikkelt bij oudere volwassenen.
Gewichtsverlies komt vaker voor en is dramatischer bij type 1 diabetes, terwijl mensen met type 2 diabetes vaak overgewicht hebben. Type 1-diabetesverschijnselen ontwikkelen zich snel in de loop van enkele weken of maanden, terwijl type 2-diabetes zich geleidelijk kan ontwikkelen in de loop van enkele jaren.
Volwassenen kunnen echter type 1-diabetes ontwikkelen en het onderscheid is niet altijd duidelijk op basis van de symptomen alleen. Bloedtests die glucosespiegels, ketonen en diabetesspecifieke antilichamen meten, helpen artsen om het type diabetes vast te stellen.
Risicofactoren en genetische overwegingen
Type 1 diabetes ontstaat door een combinatie van genetische aanleg en omgevingsfactoren. Het hebben van familieleden met type 1 diabetes verhoogt het risico, maar de meeste mensen die type 1 diabetes ontwikkelen hebben geen familiegeschiedenis van diabetes.
Bepaalde genetische markers, met name specifieke humane leukocytenantigeentypes, verhogen de gevoeligheid voor type 1 diabetes. Omgevingsfactoren zoals virale infecties, voedingsfactoren tijdens de kindertijd of geografische locatie kunnen het auto-immuunproces in gang zetten bij genetisch gevoelige personen.
In tegenstelling tot type-2-diabetes kunnen leefstijlfactoren zoals voeding en lichaamsbeweging type-1-diabetes niet veroorzaken of voorkomen. Type-1-diabetes kan niet worden voorkomen door aanpassingen in de leefstijl.
Wanneer moet je een arts raadplegen?
Zoek onmiddellijk medische hulp als je 3 typische diabetesverschijnselen ervaart: overmatige dorst, vaak plassen en onverklaarbaar gewichtsverlies. Wacht niet tot de symptomen verergeren en ga er niet vanuit dat ze vanzelf overgaan.
Artsen zullen eenvoudige bloedtesten uitvoeren om de glucosespiegel te controleren en te bepalen of je diabetes hebt of niet. Een vroege diagnose en behandeling voorkomen gevaarlijke complicaties en helpen de resterende insulineproducerende cellen te behouden.
Als je familieleden hebt met type-1-diabetes, bespreek dan de screeningsopties met je arts.
Diagnose van type-1-diabetes
Artsen gebruiken verschillende bloedtests om type 1 diabetes vast te stellen:
Een willekeurige plasmaglucosetest meet de bloedsuikerspiegel op elk moment van de dag. Niveaus van 200 milligram per deciliter of hoger, in combinatie met diabetessymptomen, wijzen op diabetes.
Een nuchtere plasmaglucosetest meet de bloedsuikerspiegel na minstens acht uur vasten. Niveaus van 126 milligram per deciliter of hoger bij twee afzonderlijke gelegenheden wijzen op diabetes.
Hemoglobine A1C-test toont de gemiddelde bloedsuikerspiegel over de afgelopen twee tot drie maanden. Niveaus van 6,5% of hoger duiden op diabetes.
Aanvullende tests helpen diabetes type 1 van diabetes type 2 te onderscheiden. Autoantilichaamtesten detecteren antilichamen die insulineproducerende cellen aanvallen. C-peptidetests meten de insulineproductiecapaciteit.
Belang van vroegtijdige behandeling
Het direct na de diagnose starten met een insulinebehandeling helpt om eventueel nog aanwezige insulineproducerende cellen te behouden en kan de “wittebroodsweken” verlengen, waarin de natuurlijke insulineproductie doorgaat. Vroegtijdige behandeling voorkomt ook diabetische ketoacidose en andere acute complicaties.
Vroeg beginnen met diabetesbehandeling helpt een consistente bloedsuikercontrole tot stand te brengen en verlaagt het risico op langetermijncomplicaties die de ogen, nieren, zenuwen en het hart aantasten.
Door samen te werken met artsen die ervaring hebben met type 1 diabetesbehandeling, ben je verzekerd van toegang tot de nieuwste behandelingsopties en technologieën, waaronder continue glucosemonitoren en insulinepompen.
Familieleden en zorgverleners
Type 1 diabetes heeft invloed op het hele gezin, vooral wanneer deze ziekte wordt vastgesteld bij kinderen of adolescenten. Gezinsleden moeten worden geïnstrueerd over het herkennen van symptomen, het beheren van de bloedsuikerspiegel en het omgaan met noodsituaties.
Leren over het tellen van koolhydraten, het doseren van insuline en het controleren van de bloedsuikerspiegel helpt familieleden om de juiste ondersteuning te bieden. Inzicht in de emotionele gevolgen van de diagnose diabetes en het beheer ervan – zoals angst, frustratie of verdriet – kan gezinnen helpen zich aan te passen en de aanpassingsperiode te boven te komen.
Steungroepen en diabeteseducatieprogramma’s zijn waardevolle hulpmiddelen voor gezinnen die te maken hebben met type 1 diabetes. Deze programma’s bieden praktische vaardigheidstraining en emotionele steun van anderen die de uitdagingen begrijpen.
Leven met type 1 diabetes
Type-1-diabetes vereist levenslange insulinevervangingstherapie en zorgvuldige controle van de bloedsuikerspiegel. Mensen met type-1-diabetes kunnen echter een vol en actief leven leiden met de juiste behandeling en ondersteuning.
Moderne technologie in de behandeling van diabetes, waaronder continue glucosemonitoren en insulinepompen, maakt het beheer nauwkeuriger en gemakkelijker. Deze hulpmiddelen helpen mensen om hun bloedsuikerspiegel beter onder controle te houden, terwijl de last van frequente bloedtests via vingerprikjes en meerdere dagelijkse injecties wordt verminderd.
Regelmatige follow-up met specialisten op het gebied van diabeteszorg, zoals endocrinologen en diëtisten, zal je helpen om deze ziekte effectief te beheren en complicaties vroegtijdig op te sporen.
Discussion about this post