Pericardiale effusie: oorzaken, symptomen en behandeling

Overzicht

Wat is pericardiale effusie?

Pericardiale effusie, ook wel ‘vocht rond het hart’ genoemd, is de abnormale ophoping van overtollig vocht dat zich ontwikkelt tussen het hartzakje, de bekleding van het hart en het hart zelf.

Wie wordt beïnvloed door pericardiale effusies?

Omdat pericardiale effusies het gevolg zijn van veel verschillende ziekten of aandoeningen, kan iedereen die een van de vele aandoeningen ontwikkelt die een effusie kunnen veroorzaken, worden beïnvloed. Pericardiale effusies kunnen acuut zijn (komt snel op) of chronisch (langer dan 3 maanden).

Is pericardiale effusie ernstig?

De ernst van de aandoening hangt af van de primaire oorzaak, de grootte en de groeisnelheid van de effusie – en of deze effectief kan worden behandeld. Oorzaken die kunnen worden behandeld of gecontroleerd, zoals een infectie door een virus of hartfalen, zorgen ervoor dat de patiënt effectief kan worden behandeld en vrij blijft van pericardiale effusies.

Pericardiale effusie veroorzaakt door andere aandoeningen, zoals kanker, is zeer ernstig en moet onmiddellijk worden gediagnosticeerd en behandeld.

Bovendien kan snelle vochtophoping in het hartzakje harttamponnade veroorzaken, een ernstige compressie van het hart die het vermogen om te functioneren schaadt. Harttamponnade als gevolg van pericardiale effusie kan levensbedreigend zijn.

Symptomen en oorzaken

Wat zijn de symptomen van pericardiale effusie?

Veel patiënten met een kleine pericardiale effusie hebben geen symptomen. De aandoening wordt vaak ontdekt op een thoraxfoto, CT-scan of echocardiogram die om een andere reden is gemaakt. Aanvankelijk kan het hartzakje uitrekken om overtollige vloeistofophoping op te vangen. Daarom kunnen tekenen en symptomen pas optreden als er zich in de loop van de tijd een grote hoeveelheid vloeistof heeft verzameld. Als er symptomen optreden, kunnen deze het gevolg zijn van compressie van omliggende structuren, zoals de long, maag of middenrifzenuw (een zenuw die verbinding maakt met het middenrif). Symptomen kunnen ook optreden als gevolg van diastolisch hartfalen (hartfalen dat optreedt omdat het hart niet normaal kan ontspannen tussen elke samentrekking vanwege de toegevoegde compressie). Symptomen van pericardiale effusie zijn onder meer:

Druk op de borst of pijn.
Kortademigheid.
Misselijkheid.
Abdominale volheid.
Moeite met slikken.

Symptomen die pericardiale effusie harttamponnade veroorzaakt, zijn onder meer:

Blauwe tint aan de lippen en huid.
Schok.
Verandering in mentale toestand.

Harttamponnade is een ernstige compressie van het hart die het vermogen om te functioneren schaadt. Harttamponnade als gevolg van pericardiale effusie kan levensbedreigend zijn en is een medisch noodgeval, waarbij de vloeistof dringend moet worden afgevoerd.

Wat veroorzaakt pericardiale effusie?

Pericardiale effusie en de mogelijke ontsteking van het hartzakje die daaruit voortvloeit (pericarditis genoemd), kan vele mogelijke oorzaken hebben, waaronder:

Infecties (viraal of bacterieel) zoals tuberculose.
Ontstekingsstoornissen, zoals lupus en reumatoïde artritis.
Kanker die zich heeft verspreid (uitgezaaid) naar het hartzakje.
Nierfalen met overmatige bloedspiegels van stikstof.
Hartoperatie.

Diagnose en tests

Hoe wordt pericardiale effusie gediagnosticeerd?

De tests die het meest worden gebruikt om pericardiale effusie te diagnosticeren en te evalueren, zijn onder meer:

Röntgenfoto van de borst.
Computertomografie (CT) scan van de borst.
MRI van het hart.
Echocardiogram.
Pericardiocentese: een procedure waarbij een naald wordt gebruikt om vloeistof uit het hartzakje te verwijderen; de vloeistof wordt vervolgens onderzocht om de oorzaak van de effusie te bepalen. Het wordt vaak geleid door echocardiografie.

Beheer en behandeling

Hoe wordt pericardiale effusie behandeld?

Behandeling van pericardiale effusie is gebaseerd op de onderliggende aandoening die de effusie veroorzaakt en of de effusie leidt tot ernstige symptomen, zoals kortademigheid of ademhalingsmoeilijkheden.

Medische geschiedenis, onderzoek van de patiënt, diagnostisch testen, samen met het testen van de pericardiale vloeistof helpt de arts om de oorzaak en behandeling te bepalen. Afhankelijk van de oorzaak kan het overtollige vocht ofwel eiwitrijk (exsudaat) of waterig (transsudaat) zijn. Deze twee categorieën helpen artsen bij het bepalen van de beste manier om de oorzaak van een pericardiale effusie te behandelen.

Medisch management

Het doel van medisch management voor pericardiale effusies is om de onderliggende oorzaak te behandelen. Medische therapieën voor pericardiale effusies omvatten:

Niet-steroïde anti-inflammatoire medicijnen (NSAID’s) kunnen worden gebruikt om pericardiale effusies veroorzaakt door ontsteking te behandelen. Deze medicijnen omvatten ibuprofen of aspirine.
Diuretica en andere medicijnen tegen hartfalen kunnen worden gebruikt om pericardiale effusies veroorzaakt door hartfalen te behandelen.
Antibiotica worden gebruikt voor de behandeling van pericardiale effusies veroorzaakt door een infectie.
Als een pericardiale effusie verband houdt met de aanwezigheid van kanker, kan de behandeling bestaan uit chemotherapie, bestralingstherapie of medicatie die in de borstkas wordt toegediend.

Procedures om pericardiale effusie te behandelen

Ongeacht of de pericardiale effusie transudatief is (bestaande uit waterige vloeistof) of exsudatieve (bestaande uit eiwitrijke vloeistof), een grote pericardiale effusie die ademhalingssymptomen veroorzaakt of een harttamponade moet worden gedraineerd om de overtollige vloeistof te verwijderen, herophoping ervan te voorkomen, of behandel de onderliggende oorzaak van de vochtophoping.

Grote pericardiale effusies kunnen worden afgevoerd via:

Echogeleide pericardiocentese, een veilige en effectieve procedure om overtollig vocht uit het hartzakje te verwijderen. Dit komt het meest voor, gevolgd door fluoroscopie.
Video-ondersteunde thoracoscopische chirurgie (VATS), ook bekend als thoracoscopie is een minimaal invasieve techniek die wordt uitgevoerd onder algemene anesthesie. VATS maakt visuele evaluatie van het hartzakje mogelijk en wordt gebruikt wanneer de diagnose van pericardiale effusie ongediagnosticeerd is gebleven ondanks eerdere, minder invasieve tests. Het wordt ook gebruikt om de overtollige vloeistof af te voeren en te voorkomen dat deze zich opnieuw ophoopt.

Pericardiale effusies die niet kunnen worden behandeld door medisch beheer of drainage van overtollig vocht, kunnen chirurgische behandeling vereisen.

Pericardiaal venster (subxyphoid pericardiostomie) is een minimaal invasieve procedure waarbij een opening wordt gemaakt in het hartzakje om vloeistof af te voeren die zich rond het hart heeft opgehoopt. Een pericardiaal venster kan worden voltooid door een kleine incisie onder het uiteinde van het borstbeen (sternum) of door een kleine incisie tussen de ribben aan de linkerkant van de borstkas.

Percutane ballonpericardiotomie is een niet-chirurgische procedure die wordt uitgevoerd met behulp van röntgengeleiding om het hartzakje te bekijken en een ballondilatatiekatheter te plaatsen. Deze procedure is niet gebruikelijk.

Uw zorgteam zal de mogelijke risico’s en voordelen van elke behandelingsoptie met u bespreken.

Tags: healthcare medicine and disease treatment