De uitroeiing van infectieziekten

Veel infectieziekten die ooit miljoenen doden of invaliden hebben gemaakt, zijn in toom gehouden dankzij vaccinatieprogramma’s en massale drugsbehandelingsinitiatieven die het aantal infecties bij kwetsbare bevolkingsgroepen hebben verminderd.

Sommige van deze ziekten worden tegenwoordig zelden gezien; een paar zijn geëlimineerd. Er is zelfs één virale ziekte – pokken – die vroeger miljoenen slachtoffers maakte, maar die tegenwoordig volledig is uitgeroeid.

Uitroeiing en uitroeiing van ziekten behoren tot de belangrijkste doelen van openbare vaccinatieprogramma’s en het is belangrijk om hun verschillen te begrijpen.

Hier zijn 10 ernstige infecties die ofwel zijn geëlimineerd of op weg zijn naar eliminatie dankzij gecoördineerde behandeling of inperkingsinspanningen.

Dracunculiasis (Guinee Wormziekte)

Dracunculiasis (Guinee-wormziekte) is een parasitaire infectie die wordt overgedragen door de opname van larven in besmet water. Hondenuitwerpselen zijn veelvoorkomende vectoren voor infectie.

De Guinese wormziekte veroorzaakt in het begin geen symptomen, maar ongeveer een jaar na de infectie beginnen zich pijnlijke blaren op de voeten en benen te vormen. Terwijl de blaren scheuren, beginnen smalle wormen van enkele centimeters lang zich een weg uit de huid te banen.

Hoewel de Guinese wormziekte niet de dood of langdurige invaliditeit veroorzaakt, kan het extreme pijn en angst veroorzaken als de wormen het lichaam in de loop van enkele weken verlaten. Ernstige gastro-intestinale symptomen en koorts komen ook vaak voor.

Als gevolg van massale behandelingsprogramma’s waarbij een cocktail van drie antiparasitaire geneesmiddelen wordt gebruikt (evenals de inperking van zwerfhonden), is de wereldwijde incidentie van dracunculiasis gedaald van 3,5 miljoen in 1986 tot 54 in 2019. Toch blijven Angola, Tsjaad, Ethiopië, Mali , en Kameroen worden nog steeds met de ziekte geconfronteerd.

Er is geen vaccin tegen de wormziekte van Guinee.

mijnworm

Haakwormen behoren tot een groep parasitaire wormen die een type infectie veroorzaken dat bekend staat als helminthiasis.

Haakwormen komen in veel delen van de wereld voor, meestal die met slechte toegang tot schoon water en sanitaire voorzieningen.

Infectie treedt op wanneer de larven, bekend als filariform, in contact komen met en doordringen in de huid.

Een haakworminfectie komt voor in de darmen en begint meestal met een plaatselijke uitslag. Dit wordt snel gevolgd door andere symptomen, waaronder buikpijn, diarree, verlies van eetlust, gewichtsverlies en door bloedarmoede veroorzaakte vermoeidheid.

Tegenwoordig worden naar schatting 500 miljoen mensen over de hele wereld getroffen door mijnwormen, wat resulteert in meer dan 65.000 doden per jaar. Toch hebben verbeteringen op het gebied van sanitaire voorzieningen en hygiëne de wereldwijde incidentie van haakwormen verminderd van het hoogtepunt van 740 miljoen in 2009.

Lymfatische filariasis

Lymfatische filariasis (LF) is een chronische parasitaire infectie die wordt verspreid door muggen.

De parasieten, filaria-wormen genaamd, worden afgezet in het lymfestelsel waar ze meestal geen ziekte veroorzaken. In sommige gevallen kunnen de parasitaire wormen het lymfestelsel “verstoppen” en leiden tot een aandoening die bekend staat als elefantiasis, waarbij de armen, benen, borsten of geslachtsdelen tot een enorme omvang opzwellen.

Van 2000 (toen de wereldwijde inspanning begon) tot 2018 werden 7,7 miljard behandelingen minstens één keer geleverd aan meer dan 910 miljoen mensen in 68 landen. In 2019 werden 538 miljoen mensen behandeld voor LF in 38 landen.

De massale drugsinspanningen hebben tot nu toe geleid tot de eliminatie van LF in zes endemische landen.

Terwijl functionarissen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) suggereren dat de campagne 9,5 miljoen infecties heeft voorkomen, wordt aangenomen dat meer dan 120 miljoen mensen besmet zijn met deze moeilijk te elimineren parasiet.

Malaria

Malaria, een door muggen overgedragen ziekte die wereldwijd miljoenen mensen treft, wordt veroorzaakt door een parasiet van het geslacht Plasmodium.

Symptomen ontwikkelen zich zeven tot dertig dagen na blootstelling, wat leidt tot rillingen, hoofdpijn, spierpijn en vermoeidheid. De ernst van de symptomen kan variëren per soort plasmodium.

Malariabeheersingsinspanningen zijn voornamelijk gericht op het gebruik van preventieve medicijnen (zoals chloroquine), muggenwerende middelen en netten, en de uitroeiing van muggen.

Deze preventieve inspanningen – samen met verbeterde malariabehandelingen – beginnen vruchten af ​​te werpen, wat heeft geleid tot een sterke daling van het aantal malaria-gerelateerde sterfgevallen sinds de piek van 980.000 in 2004. Ondanks deze winst zijn de nieuwe infectie- en sterftecijfers de afgelopen jaren gestagneerd.

Hoewel er vooruitgang is geboekt bij de ontwikkeling van een malariavaccin, is er geen vergunning voor gebruik verleend.

Mazelen

Mazelen is een zeer besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door het mazelenvirus. Het wordt verspreid via ademhalingsdruppels die worden geproduceerd door hoesten of niezen.

Symptomen ontwikkelen zich gewoonlijk 10 tot 12 dagen na blootstelling en duren een week tot 10 dagen. Ze omvatten koorts, hoesten, loopneus, ontstoken ogen en een wijdverspreide uitslag.

In ontwikkelde landen zal één op de vier mensen met mazelen in het ziekenhuis moeten worden opgenomen en één op de 1.000 zal overlijden. In delen van de derde wereld kan het sterftecijfer oplopen tot 30%. Alleen al in 2019 werden meer dan 142.000 sterfgevallen door mazelen gemeld.

Mazelen kan worden gestopt met vaccinatie. Sinds het mazelenvaccin in 1963 voor het eerst werd goedgekeurd, is de incidentie van de ziekte gestaag gedaald tot waar het in 2000 officieel werd geëlimineerd in de Verenigde Staten. Hetzelfde werd gezien in Canada, het Verenigd Koninkrijk en delen van Europa.

Wereldwijde vaccinatie-inspanningen hebben geleid tot een vermindering van 65% van de jaarlijkse incidentie van mazelen, van 28.340.700 in 2000 tot 9.828.400 in 2019. De sterfgevallen zijn ook met 62% gedaald, van 539.000 in 2000 tot 207.500 in 2019.

Onchocerciasis (rivierblindheid)

Onchocerciasis (rivierblindheid) is wereldwijd de op één na meest voorkomende oorzaak van blindheid.

De parasitaire infectie omvat een worm, Onchocerca volvulus genaamd, die op mensen wordt overgedragen door zwarte vliegen die broeden in de buurt van snelstromende rivieren en beken.

Eenmaal in een lichaam kunnen de wormen duizenden larven produceren die zich verspreiden naar de ogen en de huid en leiden tot verlies van gezichtsvermogen, jeuk, huidknobbeltjes en ‘hagedishuid’.

Hoewel uiterst zeldzaam in de Verenigde Staten, veroorzaakt rivierblindheid wijdverbreid verlies van het gezichtsvermogen in delen van de wereld waar de ziekte endemisch is. Naar schatting 99% van de gevallen komt voor in Afrika.

Preventie en behandeling zijn de sleutel tot het verminderen van de incidentie van onchocerciasis. Rivierblindheid wordt deels voorkomen met insecticiden zoals DEET en permethrin.

Programma’s voor massabehandeling waarbij tweemaal per jaar het antiparasitaire geneesmiddel ivermectine wordt gebruikt, hebben tot doel de incidentie van symptomatische ziekten bij endemische populaties te verminderen.

In 2018 werd aan 151 miljoen mensen een drugsbehandeling gegeven met in sommige regio’s 100% dekking. Hoewel geen enkel land in Afrika nog vrij is van de ziekte, hebben vier van de zes endemische landen in Latijns-Amerika rivierblindheid geëlimineerd verklaard.

Gehoopt wordt dat doorzettingsvermogen hetzelfde zal bereiken op het zwaar getroffen Afrikaanse continent.

Polio

Polio is een besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door het poliovirus, dat zich voornamelijk verspreidt via met rioolwater vervuild water.

Tot 95% van de infecties verloopt asymptomatisch. In 0,5% van de gevallen kan de infectie echter motorneuronen en membranen rond de hersenen en het ruggenmerg beschadigen, waardoor verlamming ontstaat (meestal in de benen, maar soms in het middenrif of het gezicht).

De meeste mensen overleven, maar 5% tot 10% van degenen die verlamd raken, sterft als gevolg van verlamming van de luchtwegen.

Polio bestaat al eeuwen en bereikte voor het eerst epidemische proporties in 1916 in New York City, waarbij meer dan 2000 doden vielen in de vijf stadsdelen. In de jaren veertig werden elk jaar ongeveer 35.000 mensen in de Verenigde Staten permanent gehandicapt door het poliovirus.

Dat veranderde allemaal in 1955 met de wijdverbreide introductie van het Salk-poliovaccin. Latere versies verminderden geleidelijk de jaarlijkse incidentie van infectie tot waar polio in het begin van de jaren 2000 in veel ontwikkelde landen bijna was geëlimineerd.

Van de drie typen poliovirus zijn respectievelijk type 2 en type 3 in 2015 en 2018 uitgeroeid verklaard. Het laatste bewijs van overdracht van type 1 in Nigeria werd gerapporteerd in 2018. Afghanistan en Pakistan zijn de enige twee landen waar polio nog steeds endemisch is.

In de Verenigde Staten werd polio in 1979 geëlimineerd verklaard.

Rodehond

Rubella (ook bekend als Duitse mazelen) is een respiratoir virus dat zich manifesteert met uitslag, koorts, gezwollen klieren en gewrichtspijn.

De zwaarst getroffen kinderen zijn baby’s van moeders die tijdens de zwangerschap zijn geïnfecteerd. Congenitale rubella veroorzaakt mogelijk hart-, lever-, milt- en hersenbeschadiging, evenals doofheid en staar.

Tijdens de laatste grote rodehondepidemie in de Verenigde Staten (1964 tot 1965) raakten naar schatting 12,5 miljoen mensen besmet, verloren 11.000 zwangere vrouwen hun baby en stierven 2.100 pasgeborenen.

Rubella kan worden voorkomen met een rubella-vaccin, dat voor het eerst werd goedgekeurd in 1969 en is opgenomen in het vaccin tegen mazelen, bof en rubella (MMR).

Als gevolg van verplichte vaccinaties in alle 50 staten en het District of Columbia, werd rubella in 2004 geëlimineerd verklaard.

Pokken

Pokken, een ziekte die wordt overgedragen via druppeltjes (meestal uitgestoten door hoesten) en door persoonlijk contact, was de eerste infectieziekte die door het gebruik van een vaccin werd geëlimineerd.

In 1977 zag de wereld het laatste natuurlijke geval van pokken, waarbij een man in Somalië betrokken was met een milde vorm van het virus (Variola minor genaamd).

Het laatste natuurlijke geval van de meer dodelijke variant (V. major, die 30% van de geïnfecteerden doodt) werd in 1975 gemeld bij een peuter in Bangladesh.

Wereldwijde vaccinatie-inspanningen en het opbouwen van kudde-immuniteit leidden uiteindelijk tot de uitroeiing van de pokken.

Ondanks de aanhoudende afwezigheid van pokken wereldwijd, bewaren de Verenigde Staten miljoenen doses van het vaccin voor het geval dat.

Een van de zorgen is de dreiging van bioterrorisme, aangezien Rusland en de Verenigde Staten tonnen van het virus zouden hebben geproduceerd als biologisch wapen in het Sovjettijdperk.

Framboesia

Yaws is een chronische bacteriële infectie die wordt veroorzaakt door Treponema palladium pertenue, een bacterie die verwant is aan syfilis.

Yaws wordt verspreid door huid-op-huidcontact en treft meestal kinderen in tropische regio’s van Afrika, Azië en Latijns-Amerika.

Yaws-infectie begint met een geïsoleerde zweer op de huid die, indien bekrast, de bacteriën kan verspreiden. Indien onbehandeld, kunnen de zweren littekens en misvormingen op het gezicht, armen, benen en billen veroorzaken.

Ziekte in een laat stadium manifesteert zich vaak met botpijn, gezwollen vingers en vernietiging van de weefsels van de neus, bovenkaak, gehemelte en strottenhoofd (farynx).

Een campagne van massale antibiotische behandeling heeft in de jaren vijftig en zestig bijna alle gierigheid uitgeroeid. Toch werden tussen 2008 en 2012 meer dan 300.000 nieuwe gevallen gemeld in 15 landen en in 12 daarvan wordt yaws als endemisch beschouwd.

Er is geen vaccin voor yaws.

Nieuwere behandelingen en vaccins (inclusief messenger-RNA-vaccins die voor het eerst werden ontwikkeld om COVID-19 te voorkomen) geven hoop dat veel van de ziekten die ooit miljoenen hebben gedood, ooit de geschiedenisboeken zullen worden, samen met pokken en polio.

In de tussentijd zijn er dingen die u kunt doen om infectie te voorkomen:

• Gebruik gezichtsmaskers en social distancing om veel luchtweginfecties te voorkomen.
• Volg de CDC-vaccinatierichtlijnen.
• Als u naar het buitenland reist, volg dan de reisadviezen van CDC en neem preventieve maatregelen om infecties te voorkomen (inclusief het overslaan van bepaalde bestemmingen).