Duimartritis: symptomen, oorzaak en behandeling

Duimartritis komt vaak voor bij veroudering en treedt op wanneer het kraakbeen wegslijt van de uiteinden van de botten die het gewricht aan de basis van de duim vormen – ook bekend als het carpometacarpale gewricht.

Duimartritis kan hevige pijn, zwelling en verminderde kracht en bewegingsbereik veroorzaken, waardoor het moeilijk wordt om eenvoudige taken uit te voeren, zoals het draaien van deurknoppen en het openen van potten. De behandeling omvat doorgaans een combinatie van medicijnen en spalken. Bij ernstige duimartritis kan een operatie nodig zijn.

Symptomen van duimartritis

Pijn is het eerste en meest voorkomende symptoom van duimartritis. Pijn kan optreden aan de basis van uw duim wanneer u een voorwerp vastpakt, vastpakt of knijpt, of uw duim gebruikt om kracht uit te oefenen.

Andere tekenen en symptomen kunnen zijn:

• Zwelling, stijfheid aan de basis van de duim
• Verminderde kracht bij het knijpen of grijpen van voorwerpen
• Verminderd bewegingsbereik
• Vergrote of benige verschijning van het gewricht aan de basis van de duim

Oorzaken van duimartritis

Duimartritis komt vaak voor bij veroudering. Eerder trauma of letsel aan het duimgewricht kan ook duimartritis veroorzaken.

In een normaal duimgewricht bedekt kraakbeen de uiteinden van de botten, waardoor het als een kussen fungeert en de botten soepel over elkaar heen laten glijden. Bij duimartritis gaat het kraakbeen dat de uiteinden van de botten bedekt achteruit en wordt het gladde oppervlak ruwer. De botten wrijven dan tegen elkaar, wat resulteert in wrijving en gewrichtsschade.

De schade aan het gewricht kan resulteren in de groei van nieuw bot langs de zijkanten van het bestaande bot (botsporen), wat merkbare knobbels in het duimgewricht kan veroorzaken.

Risicofactoren

Factoren die het risico op het ontwikkelen van duimartritis kunnen vergroten zijn onder meer:

• Vrouw zijn
• Leeftijd boven de 40 jaar.
• Obesitas.
• Bepaalde erfelijke aandoeningen, zoals laksheid van de gewrichtsbanden en misvormde gewrichten.
• Verwondingen aan het duimgewricht, zoals fracturen en verstuikingen.
• Ziekten die de normale structuur en functie van kraakbeen veranderen, zoals reumatoïde artritis. Hoewel artrose de meest voorkomende oorzaak van duimartritis is, kan reumatoïde artritis ook het carpometacarpale gewricht aantasten, meestal in mindere mate dan andere gewrichten van de hand.
• Activiteiten en klussen waarbij het duimgewricht zwaar wordt belast.

Diagnose van duimartritis

Tijdens een lichamelijk onderzoek zal de arts naar uw symptomen vragen en op zoek gaan naar merkbare zwellingen of knobbeltjes in uw gewrichten.

De arts kan uw gewricht vasthouden terwijl u uw duim met druk tegen uw polsbeen beweegt. Als deze beweging een knarsend geluid produceert of pijn of een korrelig gevoel veroorzaakt, is het kraakbeen waarschijnlijk versleten en wrijven de botten tegen elkaar.

Beeldvormingstechnieken, meestal röntgenfoto’s, kunnen tekenen van duimartritis onthullen, waaronder:

• Botsporen
• Versleten kraakbeen
• Verlies van gewrichtsruimte

Behandeling van duimartritis

In de vroege stadia van duimartritis bestaat de behandeling meestal uit een combinatie van niet-chirurgische therapieën. Als de duimartritis ernstig is, kan een operatie noodzakelijk zijn.

Medicatie

Om de pijn te verlichten, kan uw arts het volgende aanbevelen:

• Actuele medicijnen, zoals capsaïcine of diclofenac, die op de huid boven het gewricht worden aangebracht
• Vrij verkrijgbare pijnstillers, zoals paracetamol, ibuprofen of natriumnaproxen
• Pijnstillers op recept, zoals celecoxib of tramadol

Spalk

Een spalk kan uw gewricht ondersteunen en de beweging van uw duim en pols beperken. U kunt een spalk alleen ’s nachts of de hele dag en nacht dragen.

Spalken kunnen helpen:

• Verminder pijn
• Stimuleer de juiste positionering van het gewricht terwijl u taken voltooit
• Laat je gewricht rusten

Medicijn injectie

Als pijnstillers en een spalk niet effectief zijn, kan de arts aanbevelen een langwerkende corticosteroïde in uw duimgewricht te injecteren. Corticosteroïde-injecties kunnen tijdelijke pijnverlichting bieden en ontstekingen verminderen.

Chirurgie

Als u niet reageert op andere behandelmethoden of als u nauwelijks uw duim kunt buigen en draaien, kan uw arts een operatie aanbevelen. Opties zijn onder meer:

• Gezamenlijke fusie (artrodese). De botten in het aangetaste gewricht zijn permanent gesmolten. Het versmolten gewricht kan zonder pijn gewicht dragen, maar heeft geen flexibiliteit.
• Osteotomie. De botten in het aangetaste gewricht worden verplaatst om misvormingen te helpen corrigeren.
• Trapeziectomie. Eén van de botten in het duimgewricht (trapezium) wordt verwijderd.
• Gewrichtsvervanging (artroplastiek). Het aangetaste gewricht wordt geheel of gedeeltelijk verwijderd en vervangen door een transplantaat van een van de pezen.

Deze chirurgische methoden kunnen allemaal poliklinisch worden uitgevoerd. Na de operatie kunt u verwachten dat u maximaal zes weken een gipsverband of spalk over uw duim en pols draagt. Zodra het gips is verwijderd, kunt u fysiotherapie krijgen om u te helpen de kracht en beweging van uw handen terug te krijgen.

Zorg thuis

Om de pijn te verlichten en de gewrichtsmobiliteit te verbeteren, probeert u:

• Handgereedschap aanpassen. Overweeg de aanschaf van aangepaste uitrusting, zoals potopeners, sleuteldraaiers en grote ritstrekkers, ontworpen voor mensen met beperkte handkracht. Vervang traditionele deurklinken, die je met je duim moet vastpakken, door hendels.
• Koud aanbrengen. Het meerdere keren per dag gedurende vijf tot vijftien minuten met ijs bedekken van het gewricht kan de zwelling en pijn helpen verlichten.
• Warmte toepassen. Voor sommige mensen kan warmte effectiever zijn dan kou bij het verlichten van pijn.